પાકિસ્તાને પોતાના હવાઈ સંરક્ષણને મજબૂત બનાવવા માટે ચીનમાં બનેલી એચક્યુ-9 હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી પર આધાર રાખ્યો છે પરંતુ તાજેતરના વિકાસથી સાબિત થયું છે કે પાકિસ્તાનનો આ ‘ચાઈનીઝ માલ’ ભારતની લશ્કરી શક્તિ સામે સંપૂર્ણપણે નિષ્ફળ ગયો છે. પોતાની અદ્યતન મિસાઇલો અને રણનીતિની મદદથી ભારતે પાકિસ્તાનના હવાઈ સંરક્ષણનો નાશ કર્યો અને પસંદગીપૂર્વક મિસાઇલોને તોડી પાડી.

૨૨ એપ્રિલ ૨૦૨૫ના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલાએ ભારત-પાકિસ્તાન સંબંધોમાં આગમાં ઘી ઉમેરવાનું કામ કર્યું. આ હુમલા બાદ ભારતે સ્પષ્ટ કર્યું હતું કે તે કોઈપણ પ્રકારની આતંકવાદી પ્રવૃત્તિને સહન કરશે નહીં. પાકિસ્તાનને ડર હતો કે ભારત લશ્કરી હુમલાનો બદલો લઈ શકે છે. આ ડરને કારણે પાકિસ્તાને તેની સરહદ પર લશ્કરી તૈનાતી વધારી દીધી. પાકિસ્તાન વાયુસેનાએ જેએફ-17 અને જે-10 જેવા ફાઇટર જેટથી પેટ્રોલિંગ શરૂ કર્યું અને કરાચી અને રાવલપિંડી જેવા મહત્વપૂર્ણ સ્થળોનું રક્ષણ કરવા માટે ચીની એચક્યુ-9 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ તૈનાત કરી.

એચક્યુ -9 એ ચાઇના પ્રિસિઝન મશીનરી ઇમ્પોર્ટ-એક્સપોર્ટ કોર્પોરેશન દ્વારા વિકસિત લાંબા અંતરની સપાટીથી હવામાં પ્રહાર કરતી મિસાઇલ સિસ્ટમ છે. રાફેલ, સુખોઈ અને બ્રહ્મોસ મિસાઈલ જેવા ભારતના હવાઈ ખતરાનો સામનો કરવા માટે પાકિસ્તાને 2021 માં આ સિસ્ટમને તેની સેનામાં સામેલ કરી હતી. તેની રેન્જ 125 થી 200 કિલોમીટર હોવાનું કહેવાય છે. તે એકસાથે 100 લક્ષ્યોને ટ્રેક કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.

પાકિસ્તાની નિષ્ણાતો એચક્યુ -9 ની તુલના ભારતની એસ-400 વાયુ સંરક્ષણ પ્રણાલી સાથે કરે છે પરંતુ તકનીકી રીતે તે એસ-400 કરતા ઘણું પાછળ છે. ઉદાહરણ તરીકે, એસ-400 ની રેન્જ 400 કિલોમીટર છે. તેને તૈનાત કરવામાં ફક્ત 5 મિનિટ લાગે છે, જ્યારે એચક્યુ -9 ને તૈનાત કરવામાં 35 મિનિટ લાગે છે. આ ઉપરાંત, એચક્યુ -9 ની રડાર સિસ્ટમ ભારતના બ્રહ્મોસ જેવી સુપરસોનિક મિસાઇલોને અટકાવવામાં નબળી સાબિત થઈ છે.

ભારતે તેની લશ્કરી વ્યૂહરચનાના ભાગ રૂપે પાકિસ્તાનમાં અનેક સ્થળોએ મિસાઇલ હુમલા કર્યા. ખાસ કરીને, બહાવલપુરમાં, ભારતીય મિસાઇલોએ ચોક્કસ હુમલા કર્યા જેને પાકિસ્તાનની એચક્યુ -9 સિસ્ટમ અટકાવવામાં સંપૂર્ણપણે નિષ્ફળ ગઈ. આના માટે ઘણા કારણો જવાબદાર છે.

એચક્યુ -9 ની રડાર સિસ્ટમ ભારતના એસ-400 ના મલ્ટી-એઈએસએ રડાર જેટલી અદ્યતન નથી. તે બ્રહ્મોસ જેવી સુપરસોનિક મિસાઇલોને ટ્રેક કરી શકે છે પરંતુ તેમને રોકવામાં અસમર્થ છે. 9 માર્ચ, 2022 ના રોજ, ભારત તરફથી એક બ્રહ્મોસ મિસાઇલ આકસ્મિક રીતે પાકિસ્તાનના મિયાં ચન્નુમાં પડી ગઈ, જેને એચક્યુ -9 દ્વારા ટ્રેક કરવામાં આવી હતી પરંતુ તે તેને અટકાવી શકી ન હતી.

ભારતે તેની સપ્રેશન ઓફ એનિમી એર ડિફેન્સ વ્યૂહરચનાના ભાગ રૂપે સુખોઈ-30 એમકેઆઈ ફાઇટર જેટ, કેએચ-31પી એન્ટી-રેડિયેશન મિસાઇલ અને સ્વદેશી રુદ્રમ-1 મિસાઇલનો ઉપયોગ કર્યો. આ મિસાઇલો પાકિસ્તાનના રડાર અને હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલીઓને નષ્ટ કરવામાં સક્ષમ છે.

પાકિસ્તાન તેની 95ટકા થી વધુ લશ્કરી જરૂરિયાતો માટે ચીન પર નિર્ભર છે પરંતુ ચીની શસ્ત્રોની ગુણવત્તા અંગે વારંવાર પ્રશ્નો ઉભા થાય છે. મર્યાદિત યુદ્ધની પરિસ્થિતિમાં એચક્યુ -9 જેવી સિસ્ટમો ભારતની અદ્યતન ટેકનોલોજી સામે ટકી શકી નહીં.

ભારતની બ્રહ્મોસ, અસ્ત્ર અને રુદ્રમ જેવી મિસાઇલો ખૂબ જ સચોટ અને ઝડપી છે. તેમની ગતિ અને ગુપ્ત ક્ષમતાઓએ એચક્યુ -9 જેવી સિસ્ટમો માટે પડકાર ઉભો કર્યો.

આ ઘટનામાં ભારતની વાયુસેના અને મિસાઇલ ક્ષમતાઓએ પોતાની શ્રેષ્ઠતા સાબિત કરી. કેટલાક મુખ્ય શસ્ત્રો અને વ્યૂહરચનાની મદદથી પાકિસ્તાનને ઘૂંટણિયે પડવા મજબૂર કર્યું છે.

ભારતની એસ-400 સિસ્ટમ વિશ્વની સૌથી અદ્યતન એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ્સમાંની એક છે. તે 400 કિલોમીટરની રેન્જમાં વિમાન, ડ્રોન અને મિસાઇલોનો નાશ કરી શકે છે. એસ-400 ના ડરને કારણે પાકિસ્તાનના એફ-16 વિમાનોને ગ્વાદર જેવા દૂરના બેઝ પર ખસેડવા પડ્યા.

ભારતના રાફેલ અને સુખોઈ-30 એમકેઆઈ ફાઇટર જેટ મેટીયોર, બ્રહ્મોસ અને આર-77 જેવી મિસાઇલોથી સજ્જ છે. આ વિમાનો એચક્યુ -9 ની રેન્જની બહાર રહીને ચોક્કસ પ્રહારો કરવામાં સક્ષમ છે.

બ્રહ્મોસ વિશ્વની સૌથી ઝડપી સુપરસોનિક ક્રુઝ મિસાઇલ છે જેની ગતિ 2.8 મેક છે. તે એચક્યુ -9 જેવી સિસ્ટમોમાં પ્રવેશ કરવા સક્ષમ છે.

ભારતની પિનાક રોકેટ સિસ્ટમ અને કે-9 વજ્ર તોપો પાકિસ્તાનના એસએચ-15 હોવિત્ઝર અને અન્ય શસ્ત્રો કરતાં ઘણી વધુ અદ્યતન છે. આ સિસ્ટમો ચોક્કસ અને ઝડપી હુમલાઓ કરવામાં સક્ષમ છે.

સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ એક્સ પર આ ઘટના અંગે વ્યાપક ચર્ચા થઈ હતી. ઘણા વપરાશકર્તાઓએ એચક્યુ -9 ની નિષ્ફળતા માટે 'ચીની માલ' ની નબળી ગુણવત્તાને જવાબદાર ગણાવી હતી. એક યુઝરે લખ્યું કે પાકિસ્તાનની આખી હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી, જેમાં બહુચર્ચિત ચીની એચક્યુ -9નો પણ સમાવેશ થાય છે તે ભારતીય મિસાઇલો સામે નિષ્ફળ ગઈ. બીજા એક યુઝરે ટિપ્પણી કરી કે ચીને પાકિસ્તાનને એચક્યુ -9બીઈ અને પીએલ-15 જેવી સિસ્ટમો આપી પરંતુ જો ભારત 9 મિસાઇલોથી હુમલો કરી શકે છે તો તે ચીની શસ્ત્રોની ક્ષમતા પર પ્રશ્ન ઉભા કરે છે.

પાકિસ્તાનની એચક્યુ -9 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ ચીન દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી. તેની શરૂઆત ચીને 2001 માં કરી હતી. ચીને પાકિસ્તાનના એચક્યુ-9 ના ત્રણ પ્રકાર બનાવ્યા છે. પહેલું એચક્યુ-9 છે, જેની ઓપરેશનલ રેન્જ 120 કિલોમીટર છે. એચક્યુ -9એ ની રેન્જ 200 કિલોમીટર અને એચક્યુ -9બી ની રેન્જ 250 થી 300 કિલોમીટર છે.

પાકિસ્તાનના એચક્યુ-9 ની મહત્તમ ગતિ મેક 4 થી વધુ છે. એટલે કે, પ્રતિ કલાક 4900 કિલોમીટરથી વધુ પરંતુ તેના ત્રણેય વેરિઅન્ટ્સની કુલ ઝડપ ક્યાંય જાહેર કરવામાં આવી નથી. પાકિસ્તાનની એચક્યુ-9 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમની મિસાઇલોની મહત્તમ ફ્લાઇટ રેન્જ 12 કિલોમીટર, 41 કિલોમીટર અને 50 કિલોમીટર છે.

પાકિસ્તાનની એચક્યુ-9 મિસાઇલ સિસ્ટમ 180 કિલો વજનના શસ્ત્રો વહન કરીને ઉડી શકે છે. પાકિસ્તાનની એચક્યુ-9 એર ડિફેન્સ મિસાઇલ સિસ્ટમ એકસાથે કેટલા લક્ષ્યો પર હુમલો કરી શકે છે તેની કોઈ માહિતી ઉપલબ્ધ નથી. પાકિસ્તાનની એચક્યુ-9 મિસાઇલ સિસ્ટમ કેટલા પ્રકારના લક્ષ્યોને નિશાન બનાવી શકે છે તે અંગે ઇન્ટરનેટ પર ખુલ્લા સ્ત્રોતોમાં કોઈ માહિતી ઉપલબ્ધ નથી.