પિપ્રહવા, જે પ્રાચીન કપિલવસ્તુનો એક ભાગ માનવામાં આવે છે, તે બૌદ્ધ ધર્મ માટે એક પવિત્ર તીર્થસ્થાન છે. ૧૮૯૮માં, બ્રિટિશ એન્જિનિયર વિલિયમ ક્લાક્સટન પેપેએ સ્તૂપનું ખોદકામ કર્યું અને લગભગ ૧,૮૦૦ મોતી, માણેક, નીલમ, પોખરાજ, ગાર્નેટ, પરવાળા, નીલમ, ખડકના સ્ફટિકો, છીપ અને સોનાના આભૂષણો, હાડકાના ટુકડાઓ અને એક કોતરણી કરેલ કળશ શોધી કાઢ્યા, જેમાં બુદ્ધના અવશેષો હોવાની પુષ્ટિ થઈ. શિલાલેખ મુજબ, આ અવશેષો બુદ્ધના શાક્ય કુળ દ્વારા જમા કરવામાં આવ્યા હતા. આ રત્નોને 240-200 બીસીઇમાં બુદ્ધના અવશેષો સાથે પ્રસાદ તરીકે દફનાવવામાં આવ્યા હતા.

સોથેબીઝ હોંગકોંગ દ્વારા આયોજિત આ હરાજીમાં રત્નોની અંદાજિત કિંમત લગભગ 100 મિલિયન હોંગકોંગ ડોલર (લગભગ રૂ. 107 કરોડ) છે. આ રત્નો છેલ્લા ૧૨૫ વર્ષથી પેપ્પેના વંશજો પાસે હતા, જેઓ હવે તેને વેચી રહ્યા છે. વિલિયમના પ્રપૌત્ર ક્રિસ પેપેએ આ હરાજીને બૌદ્ધોના હાથમાં રત્નો ટ્રાન્સફર કરવાનો સૌથી પારદર્શક માર્ગ ગણાવ્યો. જોકે, બૌદ્ધ નેતાઓ અને વિદ્વાનોએ તેને સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક અપમાન ગણાવ્યું છે. બુદ્ધે આપણને શીખવ્યું હતું કે પરવાનગી વિના બીજા લોકોની સંપત્તિ ન લેવી. ઐતિહાસિક રેકોર્ડ દર્શાવે છે કે આ અવશેષો હંમેશા પૂજનીય રહેવા જોઈએ, અને શાક્ય કુળની ઇચ્છા મુજબ હરાજી ન કરવા જોઈએ.

ભારત સરકારે આ હરાજી રોકવા માટે પગલાં લીધાં છે. સંસ્કૃતિ મંત્રાલયે સોથેબીઝ હોંગકોંગ અને ક્રિસ પેપ્પેને કાનૂની નોટિસ ફટકારી છે, જેમાં હરાજી તાત્કાલિક રોકવા અને રત્નો ભારતમાં પરત કરવાની માંગ કરવામાં આવી છે. મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે આ રત્નો ભારતીય કાયદા હેઠળ 'એએ' પ્રાચીન વસ્તુઓ છે, જે વેચાણ અથવા નિષ્કર્ષણ માટે પ્રતિબંધિત છે. ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (એએસઆઈ) એ પણ હોંગકોંગના અધિકારીઓને હરાજી રદ કરવા વિનંતી કરી છે. મંત્રાલયે નાણાકીય તપાસ એકમને તેના હોંગકોંગ સમકક્ષ સાથે સંકલન કરવા અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓના ઉલ્લંઘનને પ્રકાશિત કરવા નિર્દેશ આપ્યો છે.

આ હરાજી માત્ર બુદ્ધના વારસા વિશે જ નહીં, પરંતુ સાંસ્કૃતિક વારસા અને વસાહતી ઇતિહાસના પુનરાગમન વિશે પણ પ્રશ્નો ઉભા કરે છે. સોથેબી અને પેપ્પે પરિવારે હરાજીની કાયદેસરતા અને પારદર્શિતાનો દાવો કર્યો છે, જ્યારે બૌદ્ધ સમુદાય અને ભારત સરકાર તેને ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક ગુનો માને છે. ભારત સરકાર આ રત્નો પાછા લાવવામાં સફળ થશે કે હરાજી પછી આ રત્નો કોઈ ખાનગી સંગ્રહનો ભાગ બનશે તે જોવાનું બાકી છે.