ગયા અઠવાડિયે ભારતીય માર્કેટમાં ઘટાડાનું કારણ ચીન હતું. આવી સ્થિતિમાં ચીન ફરી એક વાર તે જ પુનરાવર્તન કરવા જઈ રહ્યું છે જે તેણે ગયા મહિને કર્યું હતું. સ્વાભાવિક છે કે આ વખતે પણ ચીનની દાવ ભારતીય રોકાણકારો માટે મોંઘો સાબિત થાય તેવી શક્યતાને નકારી શકાય તેમ નથી.
બ્લૂમબર્ગે 23 અગ્રણી રોકાણકારોના સર્વે બાદ દાવો કર્યો છે કે ચીન સરકાર આવતા સપ્તાહે 283 બિલિયન ડોલર (લગભગ 24 લાખ કરોડ રૂપિયા)નું રાહત પેકેજ જાહેર કરવા જઈ રહી છે. આ પહેલા સપ્ટેમ્બરમાં ચીને 12 લાખ કરોડ રૂપિયાનું રાહત પેકેજ જાહેર કર્યું હતું, ત્યારબાદ શાંઘાઈ સ્ટોક એક્સચેન્જના માર્કેટ કેપમાં લગભગ 269 લાખ કરોડ રૂપિયાનો વધારો થયો હતો. તેનાથી વિપરીત, ભારતીય શેરબજારમાં સતત 5 સત્રો સુધી ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો અને રોકાણકારોને રૂ. 16 લાખ કરોડનું નુકસાન થયું હતું. રોકાણકારો અને વિશ્લેષકો અનુમાન લગાવી રહ્યા છે કે જો આ વખતે બમણું રાહત પેકેજ જારી કરવામાં આવે તો તેની અસર પણ બમણી થઈ શકે છે.
ચીનના રાહત પેકેજ જાહેર થયા બાદ તેની અર્થવ્યવસ્થા અને શેરબજારમાં નોંધપાત્ર સુધારો જોવા મળ્યો હતો. બજારની માંગ પણ વધી, કારણ કે વ્યાજ ઘટાડવાથી 5 કરોડ લોકોને સીધો ફાયદો થયો. ભારતની સરખામણીમાં ચીનના બજારનો વ્યાપ વધતાં વિદેશી રોકાણકારો અહીંથી પૈસા ઉપાડીને ત્યાં મૂકવા લાગ્યા. ઉલ્લેખનીય છે કે ફોરેન ઈન્વેસ્ટર પોર્ટફોલિયોનું રોકાણ ઘટતાની સાથે જ બજાર ઘટવા લાગે છે. ઓક્ટોબરની શરૂઆતથી એફપીઆઈએ ભારતીય બજારમાંથી લગભગ 20 હજાર કરોડ રૂપિયા પાછા ખેંચી લીધા છે, જેની અસર ઘટાડા સ્વરૂપે આવી છે. એવી આશંકા છે કે જો એફપીઆઈ ફરી એક વખત પાછી ખેંચવાનું શરૂ કરશે તો આગામી સપ્તાહમાં પણ બજારમાં ઘટાડાનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
ઇન્ટરનેશનલ બિઝનેસ સ્કૂલ ઇનસીડના અર્થશાસ્ત્રના પ્રોફેસર પુષણ દત્ત કહે છે કે ચીનનું ધ્યાન સ્થાનિક મોરચે સીધી રાહત આપવાને બદલે રિયલ એસ્ટેટ રોકાણને સુધારાના માર્ગ પર લાવવા પર છે, જેથી તેની અસર લાંબા સમય સુધી રહે. અનુમાન છે કે ચીનના નાણામંત્રી આજે મોટા રાહત પેકેજની જાહેરાત કરી શકે છે.
કોરોના મહામારીથી સમગ્ર વિશ્વને પરેશાન કરનાર ચીનને સૌથી વધુ નુકસાન સહન કરવું પડ્યું હતું. આના કારણે તેની અર્થવ્યવસ્થા તો ધીમી પડી જ પરંતુ સરકાર અને જનતાના ખર્ચમાં પણ નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો. તેની અસર ચીનના બિઝનેસ પર પણ જોવા મળી હતી અને વિશ્વની સૌથી મોટી ફેક્ટરીમાં ઔદ્યોગિક ગતિવિધિઓ પણ ધીમી પડી ગઈ હતી. દેખીતી રીતે, આમાંથી બહાર નીકળવા માટે, ચીને મોટા પગલા ભરવાનું શરૂ કર્યું છે, જેની અસર પણ દેખાઈ રહી છે.