દરિયામાં સર્જાતા ચક્રવાત તબાહી મચાવે છે અને કુદરતી આફતો લાવે છે. તેમના આવવાથી જાન-માલનું નુકસાન વેઠવું પડે છે. દરિયાઈ વાવાઝોડાને કારણે દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં તોફાની પવનો ફૂંકાય છે અને ભારેથી અતિ ભારે વરસાદ પડે છે. જો કે મે-જૂન મહિનામાં દરિયાઈ તોફાનો સક્રિય હોય છે, પરંતુ વાતાવરણમાં થતા ફેરફારને કારણે હવે દરિયાઈ તોફાનો સપ્ટેમ્બર-ઓક્ટોબર મહિનામાં સક્રિય થવા લાગ્યા છે.

કારણ કે વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં ફેલાયેલા દરિયાઈ વિસ્તારોમાં તોફાનો ઉદ્ભવે છે, તોફાનોને નામ આપવાની પરંપરા છે. આજકાલ ભારતમાં વાવાઝોડું તબાહી મચાવવા માટે તૈયાર છે. આ વાવાઝોડાનું નામ દાના છે અને આ વાવાઝોડું આજે રાતથી આવતીકાલે સવાર સુધી દેશના 2 રાજ્યોના દરિયાકાંઠે ટકરાશે. તેથી, આ વાવાઝોડાની સમગ્ર દેશમાં ચર્ચા થઈ રહી છે, પરંતુ શું તમે જાણવા માગો છો કે આ વાવાઝોડાનું નામ કોણે દાના રાખ્યું છે અને તેનો અર્થ શું છે?

મળતી માહિતી મુજબ, બંગાળની ખાડીમાં સર્જાયેલા ચક્રવાતી તોફાનને સાઉદી અરેબિયાએ દાના નામ આપ્યું છે. દાના એ અરબી શબ્દ છે અને ગુજરાતીમાં આ શબ્દનો અર્થ કિંમતી ભેટ અથવા ઉદારતા થાય છે. હિંદુ ધાર્મિક ગ્રંથોમાં દાનાનો અર્થ રાક્ષસ પરથી લેવામાં આવ્યો છે, પરંતુ અરબી ભાષણમાં આ અર્થ સંપૂર્ણપણે વિરુદ્ધ છે. વાવાઝોડાને આ નામ એટલા માટે આપવામાં આવ્યું છે કારણ કે આ તોફાન 100 થી 120 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે તોફાની પવન ફૂંકશે, જે તબાહી સર્જી શકે છે. એક નિયમ બનાવવામાં આવ્યો છે કે જ્યારે તોફાન કે વાવાઝોડાની ઝડપ 62 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકથી વધુ હોય ત્યારે તેને નામ આપવું જરૂરી છે. અલગ-અલગ દેશો અને વિવિધ સમુદ્રોમાં તેમના મૂળના કારણે તેમને ઓળખવા માટે તોફાનોને નામ આપવું જરૂરી છે.

નામકરણ માટે માનક

તેમને ચક્રવાત માટે બનાવવામાં આવેલા ધોરણો અનુસાર રાખવામાં આવ્યા છે. રાજકીય, ધાર્મિક, સાંસ્કૃતિક અને લિંગ-આધારિત તટસ્થતાને સુનિશ્ચિત કરવા માટે ચક્રવાતી તોફાનોનું નામ આપવામાં આવ્યું છે. નામ રાખતી વખતે એ વાતનું ધ્યાન રાખવામાં આવે છે કે તેઓ કોઈપણ જાતિ, ધર્મ કે કોઈ સમુદાય સાથે સંબંધિત ન હોવા જોઈએ. નામથી કોઈ વિશેષ વ્યક્તિની ધાર્મિક ભાવનાઓને ઠેસ ન પહોંચવી જોઈએ. તોફાનનું નામ કોઈપણ રાજકીય, ધાર્મિક, સામાજિક કે અન્ય ક્ષેત્રની પ્રખ્યાત વ્યક્તિઓ સાથે જોડવું જોઈએ નહીં.

નામ કોણ અને કેવી રીતે રાખે છે?

ચક્રવાત એલર્ટ જાહેર થતાં જ તમામ દેશો એક-એક નામ મોકલે છે. વિશ્વ હવામાન સંસ્થા આ નામોની યાદી બહાર પાડે છે અને સૂચનો માંગવામાં આવે છે. જે નામ પર મહત્તમ દેશો સંમત થાય છે તેને મંજૂરીની અંતિમ મહોર આપવામાં આવે છે. ચક્રવાતી વાવાઝોડાને નામ આપવા માટેનું સંમેલન વર્ષ 2000માં WMO/ESCAP (વર્લ્ડ મેટિરોલોજીકલ ઓર્ગેનાઈઝેશન/યુનાઈટેડ નેશન્સ ઈકોનોમિક એન્ડ સોશિયલ કમિશન ફોર એશિયા એન્ડ ધ પેસિફિક) દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું.

તે સમયે કમિટીમાં 8 દેશો બાંગ્લાદેશ, ભારત, માલદીવ, મ્યાનમાર, ઓમાન, પાકિસ્તાન, શ્રીલંકા, થાઈલેન્ડ સામેલ હતા. બાદમાં તેમાં વધુ 5 દેશો ઈરાન, કતાર, સાઉદી અરેબિયા, યુનાઈટેડ આરબ અમીરાત અને યમનનો ઉમેરો થયો. એપ્રિલ 2020 માં, 169 ચક્રવાતોના નામોની સૂચિ બહાર પાડવામાં આવી હતી, જે આ 13 દેશોના સૂચનોના આધારે તૈયાર કરવામાં આવી હતી. દરેક દેશે 13 નામ સૂચવ્યા હતા. આ 13 નામોમાંથી જેને બહુમતી મળે છે, તે નામ ચક્રવાતી તોફાનને આપવામાં આવે છે.