ભારતના રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુએ ૮ એપ્રિલના સુપ્રીમ કોર્ટના ઐતિહાસિક નિર્ણય પર આકરી પ્રતિક્રિયા આપી છે, જેમાં રાજ્યપાલો અને રાષ્ટ્રપતિ માટે વિધાનસભાઓ દ્વારા પસાર કરાયેલા બિલો પર નિર્ણય લેવા માટે સમય મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી હતી. રાષ્ટ્રપતિએ આ નિર્ણયને બંધારણીય મૂલ્યો અને પ્રણાલીઓની વિરુદ્ધ ગણાવ્યો અને તેને બંધારણીય મર્યાદાઓનું અતિક્રમણ ગણાવ્યું. બંધારણના અનુચ્છેદ ૧૪૩(૧) હેઠળ, રાષ્ટ્રપતિએ ૧૪ બંધારણીય પ્રશ્નો પર સુપ્રીમ કોર્ટનો અભિપ્રાય માંગ્યો છે. આ જોગવાઈનો ભાગ્યે જ ઉપયોગ થાય છે પરંતુ કેન્દ્ર સરકાર અને રાષ્ટ્રપતિએ તેનો ઉપયોગ એટલા માટે કર્યો કારણ કે તેમને લાગે છે કે સમીક્ષા અરજી એ જ બેન્ચ સમક્ષ જશે જેણે મૂળ ચુકાદો આપ્યો હતો અને તેના સકારાત્મક પરિણામની શક્યતા ઓછી છે. રાષ્ટ્રપતિ મુર્મુએ બીજો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. તેમણે પૂછ્યું કે રાજ્ય સરકારો સંઘીય મુદ્દાઓ પર કલમ ​​૧૩૧ (કેન્દ્ર-રાજ્ય વિવાદો) ને બદલે કલમ ૩૨ (નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારોનું રક્ષણ) નો ઉપયોગ કેમ કરી રહી છે.

ચુકાદો આપનાર સુપ્રીમ કોર્ટની બેન્ચમાં જસ્ટિસ જે.બી. પારડીવાલા અને આર. મહાદેવનનો પણ સમાવેશ થતો હતો. સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે, 'રાજ્યપાલે કોઈપણ બિલ પર ત્રણ મહિનાની અંદર નિર્ણય લેવો પડશે.' કાં તો આ સમયમર્યાદામાં તેને મંજૂર કરો અથવા પુનર્વિચારણા માટે પરત કરો. જો વિધાનસભા ફરીથી બિલ પસાર કરે છે, તો રાજ્યપાલે એક મહિનાની અંદર પોતાની સંમતિ આપવી પડશે. જો કોઈ બિલ રાષ્ટ્રપતિને મોકલવામાં આવે છે, તો રાષ્ટ્રપતિએ પણ ત્રણ મહિનાની અંદર નિર્ણય લેવો પડશે.રાષ્ટ્રપતિએ આ નિર્ણયને બંધારણની ભાવનાની વિરુદ્ધ ગણાવ્યો અને કહ્યું કે કલમ 200 અને 201 માં આવી કોઈ સમય મર્યાદા નિર્ધારિત કરવામાં આવી નથી. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું, "બંધારણમાં રાષ્ટ્રપતિ કે રાજ્યપાલના વિવેકાધીન નિર્ણય માટે કોઈ સમય મર્યાદાનો ઉલ્લેખ નથી. આ નિર્ણયો બંધારણના સંઘીય માળખા, કાયદાઓની એકરૂપતા, રાષ્ટ્રની સુરક્ષા અને સત્તાઓનું વિભાજન જેવા બહુપરીમાણીય વિચારણાઓ પર આધારિત છે.

સુપ્રીમ કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં કહ્યું હતું કે જો બિલ નિર્ધારિત સમય સુધી પેન્ડિંગ રહેશે તો તેને 'મંજૂર' ગણવામાં આવશે. રાષ્ટ્રપતિએ આ ખ્યાલને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢ્યો અને કહ્યું, "'મંજૂર' ની વિભાવના બંધારણીય વ્યવસ્થાની વિરુદ્ધ છે અને રાષ્ટ્રપતિ અને રાજ્યપાલની સત્તાઓને મર્યાદિત કરે છે." તેમણે એવો પણ પ્રશ્ન કર્યો કે જ્યારે બંધારણ સ્પષ્ટપણે રાષ્ટ્રપતિને બિલ પર નિર્ણય લેવાનો અધિકાર આપે છે તો સુપ્રીમ કોર્ટ આ પ્રક્રિયામાં કેવી રીતે દખલ કરી શકે છે.

સુપ્રીમના કલમ 142ના ઉપયોગ પર સવાલ

રાષ્ટ્રપતિએ કલમ ૧૪૨ હેઠળ સુપ્રીમ કોર્ટના અર્થઘટન અને સત્તાઓના ઉપયોગ પર પણ પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. આ હેઠળ, કોર્ટને સંપૂર્ણ ન્યાય કરવાનો અધિકાર મળે છે. રાષ્ટ્રપતિએ કહ્યું કે જ્યાં બંધારણ કે કાયદામાં સ્પષ્ટ જોગવાઈ છે ત્યાં કલમ ૧૪૨નો ઉપયોગ કરવાથી બંધારણીય અસંતુલન સર્જાશે. રાષ્ટ્રપતિ મુર્મુએ બીજો એક મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો. તેમણે પૂછ્યું કે રાજ્ય સરકારો સંઘીય મુદ્દાઓ પર કલમ ​​૧૩૧ (કેન્દ્ર-રાજ્ય વિવાદો) ને બદલે કલમ ૩૨ (નાગરિકોના મૂળભૂત અધિકારોનું રક્ષણ) નો ઉપયોગ કેમ કરી રહી છે. તેમણે કહ્યું, રાજ્ય સરકારો તે મુદ્દાઓ પર રિટ પિટિશન દ્વારા સીધા સુપ્રીમ કોર્ટનો સંપર્ક કરી રહી છે. આ બંધારણની કલમ ૧૩૧ ની જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરે છે.