ભારતીય વાયુસેના અને S-400 વાયુ સંરક્ષણ પ્રણાલી દ્વારા 15 ભારતીય શહેરો પર હવાઈ હુમલા કરવાનો પાકિસ્તાનનો પ્રયાસ સંપૂર્ણપણે નિષ્ફળ ગયો. આ ઘટનાએ S-400 ને ભારતનું "સુદર્શન કવચ" સાબિત કર્યું છે, જે દુશ્મનોના દરેક હુમલાને નિષ્ફળ બનાવવામાં સક્ષમ છે.

ઓપરેશન સિંદૂર-1 અને S-400 ની ભૂમિકા

ઓપરેશન સિંદૂર-1 માં ભારતીય વાયુસેનાએ પાકિસ્તાન અને પીઓકેમાં આતંકવાદી ઠેકાણાઓનો નાશ કરવા માટે હેમર, સ્કેલ્પ અને અન્ય સચોટ શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કર્યો હતો. આ કામગીરીમાં S-400 એ પણ ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્રના રક્ષણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. આ સિસ્ટમ દુશ્મનના કોઈપણ વળતા હુમલાને નિષ્ફળ બનાવવા માટે તૈયાર હતી, જેના કારણે ભારતીય લડાકુ વિમાનો સુરક્ષિત રીતે કામગીરી પૂર્ણ કરી શક્યા.

ઓપરેશન સિંદૂર ભાગ-2, S-400 સુદર્શન કવચ

પાકિસ્તાનના તાજેતરના હુમલાઓને નિષ્ફળ બનાવવામાં S-400 એ ફરી એકવાર પોતાની શક્તિ દર્શાવી. આ સિસ્ટમે દુશ્મનના ડ્રોન અને મિસાઇલોને હવામાં જ નષ્ટ કરી દીધા, જેના કારણે ભારતીય શહેરોને કોઈ નુકસાન થયું નહીં. ભારત અને પાકિસ્તાન કાયમી હરીફ દેશો રહ્યા છે. ઘણા યુદ્ધો પણ લડાયા છે.

પાકિસ્તાન દર વખતે હાર્યું છે પણ હવે તેની પાસે ઘણા અત્યાધુનિક શસ્ત્રો છે. પાકિસ્તાનનું HQ-9 ચીન પાસેથી લેવામાં આવ્યું છે. જ્યારે ભારતનું S-400 ટ્રાયમ્ફ રશિયાથી આવ્યું છે.

નવું કયું છે: ભારતનું S-400 ટ્રાયમ્ફ કે પાકિસ્તાનનું HQ-9?

પાકિસ્તાનની HQ-9 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમ ચીન દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી. તેની શરૂઆત ચીને 2001 માં કરી હતી. જ્યારે ભારતની S-400 28 એપ્રિલ 2007 ના રોજ શરૂ થઈ હતી. એટલે કે રશિયાની આ હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી નવી અને આધુનિક છે. સ્ટોકહોમ ઇન્ટરનેશનલ પીસ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ અનુસાર, ભારતની S-400 વિશ્વની સૌથી આધુનિક હવાઈ સંરક્ષણ પ્રણાલી છે.

ઓપરેશન સિંદૂર ભાગ-2, S-400 સુદર્શન કવચ

ચીને પાકિસ્તાનના HQ-9 ના ત્રણ પ્રકાર બનાવ્યા છે. પહેલું HQ-9 છે, જેની ઓપરેશનલ રેન્જ 120 કિલોમીટર છે. HQ-9A ની રેન્જ 200 કિલોમીટર અને HQ-9B ની રેન્જ 250 થી 300 કિલોમીટર છે. જ્યારે, ભારત પાસે S-400 ના ચાર પ્રકારો છે. જેની રેન્જ ૪૦ કિમી, ૧૨૦ કિમી, ૨૦૦-૨૫૦ કિમી અને મહત્તમ ૪૦૦ કિમી છે. આનો અર્થ એ થયો કે આકાશમાં આ રેન્જમાં આવતી દુશ્મન મિસાઇલોનો અંત નિશ્ચિત છે.

S-400 ઝડપી છે કે HQ-9 ઝડપી?

પાકિસ્તાનના HQ-9 ની મહત્તમ ગતિ Mach 4 થી વધુ છે. એટલે કે, પ્રતિ કલાક 4900 કિલોમીટરથી વધુ પરંતુ તેના ત્રણેય વેરિઅન્ટ્સની કુલ ઝડપ ક્યાંય જાહેર કરવામાં આવી નથી. ભારતમાં ઉપલબ્ધ S-400 ના ચારેય પ્રકારોની ગતિ અલગ અલગ છે - 40 કિમી રેન્જવાળાની ગતિ 3185 કિમી/કલાક છે, 120 કિમી રેન્જવાળાની ગતિ લગભગ 3675 કિમી/કલાક છે, 200 અને 250 કિમી રેન્જવાળાની ગતિ 7285 કિમી/કલાક છે અને 400 કિમી રેન્જવાળાની ગતિ 17,287 કિલોમીટર પ્રતિ કલાક છે.

બંને મિસાઇલો કેટલી ઊંચાઈ સુધી પહોંચી શકે છે?

પાકિસ્તાનની HQ-9 એર ડિફેન્સ સિસ્ટમની મિસાઇલોની મહત્તમ ફ્લાઇટ રેન્જ 12 કિલોમીટર, 41 કિલોમીટર અને 50 કિલોમીટર છે. જ્યારે, ભારતીય S-400 એર ડિફેન્સ મિસાઇલો 20 કિલોમીટર, 30 કિલોમીટર અને 60 કિલોમીટરની ઊંચાઈ સુધી જઈ શકે છે અને ત્યાં દુશ્મન મિસાઇલનો નાશ કરી શકે છે. આનો અર્થ એ થયો કે દુશ્મનની મિસાઇલ જમીન પર પહોંચતા પહેલા જ નિષ્ફળ જશે.

બંને મિસાઇલો કેટલું વજન વહન કરી શકે છે?

પાકિસ્તાનની HQ-9 મિસાઇલ સિસ્ટમ 180 કિલો વજનના શસ્ત્રો વહન કરીને ઉડી શકે છે. જ્યારે ભારતીય S-400 એન્ટી-બેલિસ્ટિક મિસાઇલ સિસ્ટમ 24 કિલો અને 180 કિલો વજનના શસ્ત્રો વહન કરીને ઉડી શકે છે. ટૂંકા અંતર અને નાના અંતર માટે 24 કિલોનું હથિયાર પૂરતું છે. આ લાંબી રેન્જ અને હાઇ સ્પીડ મિસાઇલમાં 180 કિલોગ્રામ વોરહેડ જોડીને, દુશ્મનની મોટી મિસાઇલોને પણ નષ્ટ કરી શકાય છે.

બંને એકસાથે કેટલા લક્ષ્યો પર હુમલો કરી શકે છે?

પાકિસ્તાનની HQ-9 એર ડિફેન્સ મિસાઇલ સિસ્ટમ એકસાથે કેટલા લક્ષ્યો પર હુમલો કરી શકે છે તેની કોઈ માહિતી ઉપલબ્ધ નથી પરંતુ ભારતની S-400 એર ડિફેન્સ એન્ટી-બેલિસ્ટિક મિસાઇલ સિસ્ટમ એક સાથે 80 દુશ્મન મિસાઇલો અથવા હવાઈ હુમલાનો જવાબ આપી શકે છે. તે એક સમયે એક લક્ષ્ય પર બે મિસાઇલ છોડી શકે છે. આનો અર્થ એ કે બે મિસાઇલો એક લક્ષ્યને નિશાન બનાવશે.

કયા પ્રકારના લક્ષ્યો પર હુમલો કરી શકાય?

ભારતનું S-400 B-1, FB-111 અને B-52 જેવા વ્યૂહાત્મક બોમ્બરો પર હુમલો કરી શકે છે. તે EF-111A અને EA-6 જેવા ઇલેક્ટ્રોનિક યુદ્ધ વિમાનો, સર્વેલન્સ વિમાનો, પ્રારંભિક ચેતવણી આપનારા રડાર વિમાનો, ફાઇટર વિમાનો, બેલિસ્ટિક મિસાઇલો વગેરેને નિશાન બનાવી શકે છે. પરંતુ પાકિસ્તાનની HQ-9 મિસાઇલ સિસ્ટમ કેટલા પ્રકારના લક્ષ્યોને નિશાન બનાવી શકે છે તેની માહિતી ઇન્ટરનેટ પર ખુલ્લા સ્ત્રોતોમાં ઉપલબ્ધ નથી.