હાલમાં દેશમાં ઔરંગઝેબની કબરને લઈને વિરોધ ચાલી રહ્યો છે. આ મામલો ત્યારે શરૂ થયો જ્યારે ૩ માર્ચે અબુ આઝમીએ કહ્યું કે તેઓ ઔરંગઝેબને ક્રૂર શાસક નથી માનતા અને આપણને ખોટો ઇતિહાસ બતાવવામાં આવ્યો છે. અબુ આઝમીએ કહ્યું કે ઔરંગઝેબે ઘણા મંદિરો પણ બનાવ્યા હતા. આ સિવાય તેમણે ઘણા નિવેદનો આપ્યા છે. આરટીઆઈ રિપોર્ટે આ વાતમાં આગમાં ઘી નાખવાનું કામ કર્યું, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે સરકાર ઔરંગઝેબની કબર પર દર વર્ષે લગભગ 2 લાખ રૂપિયા ખર્ચ કરે છે. ત્યારથી ઔરંગઝેબની કબર તોડી પાડવાનો વિરોધ થઈ રહ્યો છે પરંતુ આ કબર હવે એક વારસો છે અને દેશમાં વારસા માટેના નિયમો છે. જેનું પાલન સરકાર અને લોકોએ કરવું પડ્યું હોય છે.

ઔરંગઝેબની કબર વિશે દેવેન્દ્ર ફડણવીસે શું કહ્યું?

ઔરંગઝેબની કબર અંગે, ફક્ત ભાજપ જ નહીં પરંતુ દેશના લોકો પણ ઇચ્છે છે કે મુઘલ શાસકની કબર તોડી પાડવામાં આવે પરંતુ આ કબર કોંગ્રેસના શાસન દરમિયાન સંરક્ષિત કરવામાં આવી હતી. આ મામલે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસ કહે છે કે કોંગ્રેસના શાસન દરમિયાન ઔરંગઝેબના મકબરાને ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ તરફથી સુરક્ષા મળી છે. આ કાર્ય કાનૂની પ્રક્રિયા હેઠળ કરવામાં આવ્યું છે, તેથી તેને દૂર કરવા અથવા કોઈપણ ફેરફાર કરવા માટે, કાયદાનું પાલન કરવું જરૂરી છે.

શું ઐતિહાસિક વારસા માટે પણ કોઈ કાયદો છે?

વારસા માટેના નિયમોની વાત કરીએ તો વર્ષ 2018માં લાલ કિલ્લાને ડાલમિયા ગ્રુપને સોંપવામાં આવ્યાના સમાચાર બહાર આવ્યા હતા. એવું કહેવામાં આવતું હતું કે મોદી સરકારે લાલ કિલ્લો વેચી દીધો અને હવે તાજમહેલનો વારો છે. જોકે આવું કંઈ બન્યું નહીં. આવી સ્થિતિમાં, ઐતિહાસિક વારસા માટે દેશમાં શું કાયદો છે તે જાણવું મહત્વપૂર્ણ બની જાય છે. આની સંભાળ કોણ રાખે છે અને શું સરકાર ઇચ્છે તો તેમને દૂર કરી શકે છે અથવા વેચી શકે છે?

દેશમાં વારસાગત સ્થળોની સંભાળ કોણ રાખે છે?

દેશની આઝાદી સમયે 2826 ઐતિહાસિક ધરોહરને સંરક્ષણની શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવ્યા હતા. 2014માં આ સંખ્યા વધીને 3650 થઈ ગઈ. હવે ભારતમાં આ ઐતિહાસિક વારસાઓને સાચવવાનું કામ ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ એટલે કે એએસઆઈ  દ્વારા કરવામાં આવે છે. બંધારણના અનુચ્છેદ 42 અને 51 એ(એફ) દેશના વારસાના સંરક્ષણને રાષ્ટ્રીય ફરજ તરીકે જાહેર કરે છે. એએસઆઈ પાસે તમામ વારસા સ્થળોના સંરક્ષણની જવાબદારી છે. પ્રાચીન સ્મારકો અને પુરાતત્વીય સ્થળો અને અવશેષો અધિનિયમ, 1958 ની કલમ 4(1) હેઠળ, કેન્દ્ર સરકાર પાસે કોઈપણ ઐતિહાસિક ઇમારત અથવા અન્ય વારસા સ્થળને રાષ્ટ્રીય મહત્વ તરીકે જાહેર કરવાની સત્તા છે.

વારસા સ્થળો (ધરોહર)  વિશે બંધારણ શું કહે છે?

બંધારણ મુજબ, સંસદ દ્વારા બનાવવામાં આવેલા કાયદાઓ અનુસાર રાષ્ટ્રીય ઐતિહાસિક વારસો, ઇમારતો અને દસ્તાવેજોનું જતન અને રક્ષણ કરવાની જવાબદારી રાજ્ય સરકારની રહેશે. જો તેને નુકસાન પહોંચાડવાનો કે તોડફોડ કરવાનો પ્રયાસ થાય તો તેનાથી રક્ષણ પૂરું પાડો. તેને દૂર કરવા અથવા બદલવાના પ્રયાસો સામે રક્ષણ પૂરું પાડો. એકંદરે, ઐતિહાસિક વારસાનું સંરક્ષણ અને નિયમન સરકારની જવાબદારી છે.