અર્થશાક્રીઓ દ્રારા કરાયેલા અભ્યાસ મુજબ, ફકત ચાર રાયો – ગુજરાત, ઓડિશા, પશ્ચિમ બંગાળ અને મહારાષ્ટ્ર્ર દેવાનું કુલ રાય સ્થાનિક ઉત્પાદન (જીએસડીપી) ગુણોત્તરમાં ઘટાડવામાં સફળ રહ્યા છે, યારે પંજાબ અને તમિલનાડુ સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન કરી રહ્યા છે, જેમાં સૌથી વધુ વધારો જોવા મળ્યો છે.
એનસીએઈઆરના અર્થશાક્રી બેરી આઈશેનગ્રીન અને એજન્સીના વડા પૂનમ ગુા, જે ૧૬મા નાણા પંચની સલાહકાર પરિષદનો ભાગ પણ છે, તેમના દ્રારા લખાયેલા પેપરમાં અંદાજ લગાવવામાં આવ્યો છે કે ૨૦૨૭–૨૮ સુધીમાં પંજાબ અને સંભવત: રાજસ્થાનનું દેવું– જીએસડીપી સ્તર ૫૦ ટકાને પાર કરી શકે છે, જે પગલાં લેવાની જરિયાત તરફ ધ્યાન દોરે છે.
તે જણાવે છે કે તેણે નાણા પંચની ભૂમિકા પર પુનર્વિચારણાનો પ્રસ્તાવ મૂકયો છે. નાણા પંચોને ફાળવણીની ભલામણ કરતી વખતે એકંદર રાજકોષીય સમજદારી ધ્યાનમાં લેવાનું કહેવામાં આવ્યું નથી. રાયોમાં કરનું આડું વિચલન (રાયવાર) રાજકોષીય શુદ્ધતા માટે પ્રોત્સાહન પૂં પાડતું નથી. તેનાથી વિપરીત નાણા પંચને મોટી મહેસૂલ ખાધ ધરાવતા રાયોને વધુ સંસાધનો ફાળવવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો છે, જે નૈતિક ખતરાનો સ્પષ્ટ્ર ક્રોત છે અને એક એવી પદ્ધતિ છે જેના દ્રારા ભૂલ કરનારા રાયોને સબસિડી આપવામાં આવે છે.
ભલામણો એવા સમયે આવી છે યારે રાજકીય પક્ષો રાયોમાં મફત સુવિધાઓ અને સબસિડી વહેંચી રહ્યા છે, જેમણે પહેલાથી જ પગાર અને પેન્શન અને વ્યાજ ચુકવણી માટે ખર્ચ પ્રતિબદ્ધ કર્યા છે જે ઘટાડવા મુશ્કેલ છે.
રાજકોષીય મોટી સોદાબાજી માટે જગ્યા તરફ નિર્દેશ કરતા પેપરમાં સૂચવવામાં આવ્યું છે કે સૌથી ખરાબ સંભાવનાઓ ધરાવતા ભારે દેવાદાર રાયોને તેમની વધારાની કેન્દ્ર સરકારની દેખરેખ અને રાજકોષીય સ્વાયત્તતાના કામચલાઉ ઘટાડાના બદલામાં થોડી દેવા રાહત આપી શકાય છે.
રાયો કુલ દેવાના લગભગ ત્રીજા ભાગનો હિસ્સો ધરાવે છે અને બાકીનો હિસ્સો કેન્દ્રનો છે. આ પેપરમાં ખર્ચ અને મહેસૂલ અંદાજોની વાસ્તવિકતાનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે રાયોમાં સ્વતત્રં નાણાકીય પરિષદોની સ્થાપનાની હિમાયત કરવામાં આવી છે.
આ ઉપરાંત અર્થશાક્રીઓએ નાણાકીય રીતે સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન કરતા રાયોમાં અતિશય બજેટ ખાધ અને દેવામાં વધારો થવાના પરિણામે ચોક્કસ આવકમાં ઘટાડો અથવા ખર્ચમાં વધારો ઓળખવા માટે ફોરેન્સિક વિશ્લેષણની ભલામણ કરી છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું છે કે રાયોએ ડિજિટલાઇઝેશન અને વહીવટી સુવ્યવસ્થિતતા દ્રારા, ટેકસ બેઝને વિસ્તૃત કરીને, પ્રોપર્ટી ટેકસ વધારીને અને નવા કર અપનાવીને તેમજ ખાનગીકરણની આવક વધારીને, ક્ષમતા અને માળખાગત સુવિધાઓ વધારતા રોકાણ તરફ ખર્ચને ફરીથી કેન્દ્રિત કરીને સુધારો કરવાની જર છે.