હિંદુ ધર્મમાં કારતક મહિનાની પૂનમને વધુ મહત્વની માનવામાં આવે છે અને આ દિવસે ગંગામાં સ્નાન કરવાની પરંપરા છે. સ્નાન કર્યા પછી દાન કરવું ખૂબ જ ફળદાયી માનવામાં આવે છે. કારતક પૂર્ણિમાના દિવસે દીપકનું દાન કરવાથી તમામ દેવી-દેવતાઓની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. ધાર્મિક માન્યતા છે કે કાર્તિક પૂર્ણિમાના રોજ વ્રત રાખવાથી વ્યક્તિના તમામ પાપ અને કષ્ટો નષ્ટ થઈ જાય છે. તમને સુખ, સમૃદ્ધિ અને સૌભાગ્યના આશીર્વાદ પણ મળે છે.

એવું કહેવાય છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ કારતક પૂનમના દિવસે પવિત્ર નદીમાં સ્નાન કરે છે, તો તે વ્યક્તિને તમામ પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે અને તે સુખી અને સમૃદ્ધ રહે છે. આ સિવાય કાર્તિક પૂનમના રોજ વ્રત રાખવાથી લોકોને તેમના તમામ કાર્યોમાં સફળતા મળે છે. ત્યારે જો તમે કારતક પૂનમના દિવસે ઉપવાસ કરી રહ્યા છો તો આ દિવસે વ્રત કથા અવશ્ય કરો. એવું કહેવાય છે કે આ પૂનમની પૂજા પછી કથાનો પાઠ કરવાથી દેવી લક્ષ્મીની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે.

પૌરાણિક કથા

પૌરાણિક કથાઓમાં તારકાસુર નામનો રાક્ષસ હતો. તેમને ત્રણ પુત્રો તારકક્ષ, કમલાક્ષ અને વિદ્યુનમાલી હતા. તારકાસુરે પૃથ્વી અને સ્વર્ગમાં આતંક મચાવ્યો હતો, તેથી દેવતાઓએ ભગવાન શિવ પાસે તારકાસુરને મારી નાખવાની માંગ કરી હતી. જ્યારે ભગવાન શિવે તારકાસુરનો વધ કર્યો ત્યારે બધા દેવતાઓ ખૂબ જ ખુશ થયા. પરંતુ તેમના ત્રણ પુત્રો આ સાંભળીને ખૂબ જ દુઃખી થયા અને તેઓએ બ્રહ્માજીની તપસ્યા કરી જેથી તેઓ તેમના પિતાની હત્યાનો બદલો લઈ શકે.

ત્રણેયની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન બ્રહ્માએ તેમની પાસેથી ત્રણેએ બ્રહ્માજી પાસે જીવનભર અમર રહેવાનું વરદાન માંગ્યું, પરંતુ બ્રહ્માજીએ તેમની પાસેથી બીજું કોઈ વરદાન માગ્યું નહીં. પછી ત્રણેયએ બીજા વરદાનની કલ્પના કરી, આ વખતે બ્રહ્માજીને ત્રણ અલગ શહેરો બનાવવાનું કહ્યું. તે ઈચ્છતો હતો કે દરેક વ્યક્તિ તેમાં બેસીને પૃથ્વી અને આકાશમાં પ્રવાસ કરી શકે. હજાર વર્ષ પછી જ્યારે આપણે એક થઈ જઈએ અને ત્રણેય શહેરો એક થઈ જાય, ત્યારે એક જ તીરથી ત્રણેય શહેરોને નષ્ટ કરનાર ભગવાન આપણું મૃત્યુ થશે. બ્રહ્માજીએ તેમને આ વરદાન આપ્યું હતું.

બ્રહ્માજીના આદેશ પર મયદાનવે તેમના માટે ત્રણ શહેરો બનાવ્યા. તારક્ષા માટે સોનું, કમલા માટે ચાંદી અને વિદ્યુનમાલી માટે લોખંડ હતું. તેઓ સાથે મળીને ત્રણેય રાજ્યોને નિયંત્રિત કરતા હતા. આ ત્રણેય રાક્ષસોથી ગભરાઈને ઈન્દ્રએ ભગવાન શંકરનું શરણ લીધું. ઈન્દ્રદેવની વાત સાંભળીને ભગવાન શિવે આ રાક્ષસોને મારવા માટે એક અદ્ભુત રથ બનાવ્યો.

આ ભવ્ય રથની દરેક વસ્તુ દેવતાઓ દ્વારા બનાવવામાં આવી હતી. વ્હીલ્સ સૂર્ય અને ચંદ્રમાંથી બનાવવામાં આવ્યા હતા. રથ પર ચાર ઘોડા છે: ઇન્દ્ર, વરુણ, યમ અને કુબેર. શેષનાગ તાર બન્યો અને હિમાલય ધનુષ્ય બન્યો. ભગવાન શિવ પોતે બાણ બનવું જોઈએ અને અગ્નિદેવ બાણની ટોચ બનવું જોઈએ. ભગવાન શિવ પોતે આ અદ્ભુત રથ પર સવાર હતા. ત્રણેય ભાઈઓ અને દેવતાઓના બનેલા રથ વચ્ચે ભયંકર યુદ્ધ થયું. જ્યારે આ ત્રણેય રથ એક સીધી રેખામાં મળ્યા ત્યારે ભગવાન શિવે તીર મારીને ત્રણેયને મારી નાખ્યા.

આ ત્રણેય ભાઈઓની હત્યા પછી ભગવાન શિવનું નામ ત્રિપુરારી પડ્યું. જે દિવસે આ બધું થયું તે કારતક પૂનમનો દિવસ હતો. ત્યારથી આ દિવસે ભગવાન શિવની પૂજા થવા લાગી. કારતક પૂનમના દિવસે આ કથાનો પાઠ કરવાથી મહાદેવની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. તેમજ જે વ્યક્તિ કારતક પૂનમના દિવસે દેવી લક્ષ્મીની પૂજા કરે છે અને આ કથાનો પાઠ કરે છે તેને ધન-ધાન્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.