વિશ્વભરના પુરુષો સામાન્ય રીતે સ્ત્રીઓ કરતા ઊંચા હોય છે. હવે વૈજ્ઞાનિકોએ આ શારીરિક તફાવત પાછળનું એક મુખ્ય આનુવંશિક કારણ શોધી કાઢ્યું છે. પેન્સિલવેનિયાની ગેઇસિંગર કોલેજ ઓફ હેલ્થ સાયન્સની એક ટીમે ત્રણ મોટા આરોગ્ય ડેટાબેઝનો અભ્યાસ કર્યો અને શોધી કાઢ્યું કે શોકસ (ટૂંકા કદનું હોમિયોબોક્સ) જનીન પુરુષો અને સ્ત્રીઓ વચ્ચે ઊંચાઈના તફાવતનું મુખ્ય કારણ છે. આ શોધ માત્ર ઊંચાઈના રહસ્યને ઉકેલતી નથી, પરંતુ ભવિષ્યમાં લિંગ આધારિત રોગોને સમજવામાં પણ મદદ કરી શકે છે.

વૈજ્ઞાનિકોએ શોધી કાઢ્યું કે શોકસ જનીન પુરુષો સ્ત્રીઓ કરતા ઊંચા હોવાનું એક મુખ્ય કારણ છે.શોકસ જનીન વાય રંગસૂત્ર પર વધુ સક્રિય છે, જે પુરુષોને સરેરાશ 3.1 સેમી વધારાની ઊંચાઈ આપે છે.

શોકસ જનીન શું છે?

શોકસ જનીન એક્સ અને વાય બંને રંગસૂત્રો પર જોવા મળે છે. પુરુષોમાં એકએક્સ અને એક વાય રંગસૂત્ર હોય છે, જ્યારે સ્ત્રીઓમાં બે એક્સ રંગસૂત્રો હોય છે. પરંતુ સ્ત્રીઓમાં એક્સ રંગસૂત્રોમાંથી એક (જેને નિષ્ક્રિય એક્સ રંગસૂત્ર અથવા એક્સઆઈ કહેવાય છે) ઓછું સક્રિય હોય છે, જેથી જનીનનો વધુ પડતો ઉપયોગ જટિલતાઓનું કારણ ન બને. શોકસ જનીન વાય રંગસૂત્ર પર વધુ સક્રિય છે, જે પુરુષોને સરેરાશ 3.1 સેમી (1.2 ઇંચ) વધારાની ઊંચાઈ આપે છે. નિષ્ક્રિય એક્સ રંગસૂત્ર પર શોકસ જનીનની ઓછી પ્રવૃત્તિને કારણે સ્ત્રીઓની ઊંચાઈ ટૂંકી હોય છે.વૈજ્ઞાનિકોએ યુકે અને યુએસના ત્રણ મોટા આરોગ્ય ડેટાબેઝમાંથી 1,225 લોકોના ડેટાનું વિશ્લેષણ કર્યું જેમની પાસે અસામાન્ય રંગસૂત્ર સંયોજનો હતા. આ ડેટાને ઊંચાઈ સાથે જોડવામાં આવ્યો હતો, જે દર્શાવે છે કે પુરુષોમાં શોકસ જનીનની અસર વધુ છે.

અભ્યાસના મુખ્ય તારણો

• પુરુષો અને સ્ત્રીઓ વચ્ચે સરેરાશ ઊંચાઈનો તફાવત 12.85 થી 13.72 સેમી છે.
• શોકસ જનીન આ તફાવતના 22.6% સમજાવી શકે છે.
• બાકીનો તફાવત હોર્મોન્સ (જેમ કે ટેસ્ટોસ્ટેરોન) અને પર્યાવરણીય પરિબળો (જેમ કે દેશની આર્થિક સ્થિતિ) દ્વારા આવે છે.
• ઊંચાઈમાં તફાવતના અન્ય કારણો
• ઊંચાઈ ફક્ત આનુવંશિકતા પર આધારિત નથી. કેટલાક અન્ય પરિબળો પણ છે
• આનુવંશિકતા: ઊંચા માતાપિતાના બાળકો સામાન્ય રીતે ઊંચા હોય છે.
• હોર્મોન્સ: પુરુષોમાં ટેસ્ટોસ્ટેરોનનું સ્તર વધુ હોય છે, જે ઊંચાઈ વધારવામાં મદદ કરે છે.
• પર્યાવરણ: પોષણ, આરોગ્ય સેવાઓ અને દેશની આર્થિક સ્થિતિ પણ ઊંચાઈને અસર કરે છે.

આ શોધનું મહત્વ

• આ અભ્યાસ ફક્ત ઊંચાઈમાં તફાવત સમજવા પૂરતો મર્યાદિત નથી. તેની ઘણી દૂરગામી અસરો થઈ શકે છે...
• લિંગ આધારિત રોગો: જેમ કે અલ્ઝાઈમર, જે સ્ત્રીઓમાં વધુ સામાન્ય છે. આવા આનુવંશિક અભ્યાસો આવા રોગોના કારણોને સમજવામાં મદદ કરી શકે છે.
• હૃદય અને ન્યુરોલોજીકલ રોગો: તે પુરુષો અને સ્ત્રીઓમાં હૃદય રોગ અને માનસિક વિકૃતિઓ વચ્ચેના તફાવતને સમજવામાં ઉપયોગી થઈ શકે છે.
• આનુવંશિકતા વિરુદ્ધ હોર્મોન્સ: આ શોધ આનુવંશિક અને હોર્મોનલ અસરોને અલગ કરવામાં મદદ કરશે, જે તબીબી સંશોધનને નવી દિશા આપશે.

વૈજ્ઞાનિકોનો દાવો

સંશોધકો કહે છે કેવાય રંગસૂત્ર પર શોકસ જનીનની ઉચ્ચ પ્રવૃત્તિ અને નિષ્ક્રિય એક્સ રંગસૂત્ર પર તેની ઓછી પ્રવૃત્તિ પુરુષો અને સ્ત્રીઓ વચ્ચે ઊંચાઈમાં તફાવતનું મુખ્ય કારણ છે. માનવ શરીરની લિંગ આધારિત લાક્ષણિકતાઓને સમજવામાં આ એક મોટું પગલું છે.

આ માટે અભ્યાસ ઉપયોગી

આનુવંશિક અભ્યાસ અન્ય શારીરિક લાક્ષણિકતાઓ (જેમ કે વજન, શક્તિ) માં લિંગ તફાવતોને સમજવામાં આ અભ્યાસ વધુ ઉપયોગી છે તેમજ આરોગ્ય નીતિ ઘડતર જેમ કે ઊંચાઈ અને આરોગ્ય સંબંધિત મુદ્દાઓ પર વધુ સારી નીતિઓ બનાવવામાં આ અભ્યાસ ઉપયોગી નીવડી શકે છે.