ઉતુરુન્કુને 'ઝોમ્બી' જ્વાળામુખી કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે તકનીકી રીતે નિષ્ક્રિય છે, પરંતુ તેમ છતાં જીવનના સંકેતો દર્શાવે છે. તેનો છેલ્લો વિસ્ફોટ 250,000 વર્ષ પહેલાં થયો હતો, પરંતુ તાજેતરના દાયકાઓમાં તે ધરતીકંપની પ્રવૃત્તિ અને ગેસ ઉત્સર્જન સાથે સક્રિય રહ્યો છે. આ પ્રવૃત્તિઓ સામાન્ય રીતે જ્વાળામુખી સાથે સંકળાયેલી ચિંતાનો વિષય હોય છે.

આ પ્રવૃત્તિએ ઉતુરુન્કુની આસપાસના લેન્ડસ્કેપને 'સોમ્બ્રેરો' (ટોપી જેવો) આકાર આપ્યો છે, જેમાં જ્વાળામુખીની ટોચ મધ્યમાં ઊંચી થઈ રહી છે. આસપાસની જમીન નીચી થઈ ગઈ છે. આવી હિલચાલ સ્થાનિક લોકોમાં ચિંતાનું કારણ બને છે, કારણ કે મોટો જ્વાળામુખી ફાટવો વિનાશક બની શકે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક ટીમે ગતિવિધિ સમજવા આ ટેકનીક અપનાવી

ચીન, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના નિષ્ણાતો સહિતની એક આંતરરાષ્ટ્રીય વૈજ્ઞાનિક ટીમે ઉતુરુન્કુ હેઠળની પ્રવૃત્તિઓને સમજવા માટે વિવિધ તકનીકોનો ઉપયોગ કર્યો.

૧. સિસ્મિક ટોમોગ્રાફી

વૈજ્ઞાનિકોએ આસપાસના પ્રદેશમાં આવેલા 1,700 થી વધુ ભૂકંપના ડેટાનો ઉપયોગ કરીને જ્વાળામુખીની નીચે 'પ્લમ્બિંગ સિસ્ટમ'નું મેપિંગ કર્યું. આ ટેકનિક મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઇમેજિંગ અથવા એક્સ-રે ઇમેજિંગની જેમ કામ કરે છે. ધરતીકંપ દ્વારા ઉત્પન્ન થતા ધ્વનિ તરંગો પૃથ્વી પરના વિવિધ પદાર્થોના આધારે બદલાય છે, જેનાથી વૈજ્ઞાનિકો ઘન ખનિજો, હોલો ચેમ્બર અને પ્રવાહીના વિસ્તારોનો નકશો બનાવી શકે છે.

2. ભૂ-ભૌતિક અને પેટ્રોકેમિકલ વિશ્લેષણ

વૈજ્ઞાનિકોએ અગાઉના ભૂ-ભૌતિક ઇમેજિંગ ડેટા અને પેટ્રોકેમિકલ વિશ્લેષણ, તેમજ રોક ફિઝિક્સ મોડેલિંગને જોડ્યું. આનાથી તેમને જ્વાળામુખીની નીચે થઈ રહેલી પ્રવૃત્તિઓનું પુનર્નિર્માણ કરવામાં મદદ મળી. તેમના પરિણામો દર્શાવે છે કે ઉતુરુન્કુ નીચે એક છીછરી હાઇડ્રોથર્મલ સિસ્ટમ છે, જેમાં ગરમ ​​પાણી સપાટી પર ઉપર આવી રહ્યું છે.

૩. ગેસનો સંચય અને સપાટીનો ફુલાવ

જ્વાળામુખીના ખાડા નીચે એક જળાશય છે જ્યાં ગેસ એકઠો થઈ રહ્યો છે, જે સપાટીને દર વર્ષે લગભગ 1 સેન્ટિમીટર (0.4 ઇંચ) ના દરે ઉપર ધકેલે છે. આ 'સોમ્બ્રેરો' આકારનું કારણ છે, જ્યાં કેન્દ્ર ઉપર તરફ ઉગે છે. ધાર નીચે ડૂબી જાય છે. આ પ્રવૃત્તિ જ્વાળામુખી ફાટી નીકળવાને બદલે વાયુઓ અને પ્રવાહીની ગતિને કારણે થાય છે.

ઓછું જોખમ: નજીકના ભવિષ્યમાં ઉતુરુન્કુ ફાટી નીકળવાની શક્યતા ઓછી છે, કારણ કે પ્રવૃત્તિ મેગ્માના મોટા પાયે સંચયને બદલે હાઇડ્રોથર્મલ પ્રવાહી અને વાયુઓની ગતિવિધિ સાથે સંબંધિત છે.

ખનિજ સંસાધનો: આ અભ્યાસ તાંબા જેવા ખનિજોના સંગ્રહને સમજવામાં મદદ કરી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકો માને છે કે પ્રવાહી પીગળેલા ખડકોમાંથી ખનિજોનું વહન કરે છે. ચાલો ટેકનોલોજી માટે ઉપયોગી થઈ શકે તેવા મુદ્દાઓ એકત્રિત કરીએ.

વૈજ્ઞાનિક ટેકનીક: આ સંશોધનમાં બહુવિધ ડેટાસેટ્સ અને તકનીકોને જોડીને નિષ્ક્રિય જ્વાળામુખી પ્રણાલીઓની છુપાયેલી પ્રવૃત્તિઓને ઉજાગર કરવાની સંભાવના દર્શાવવામાં આવી છે, જે ભવિષ્યમાં અન્ય જ્વાળામુખીના જોખમનું મૂલ્યાંકન કરવામાં ઉપયોગી થઈ શકે છે.

છેલ્લા કેટલાક મિલિયન વર્ષોમાં મોટા પાયે વિસ્ફોટ થયા

ઉતુરુન્કુ અલ્ટીપ્લાનો-પુના વોલ્કેનિક કોમ્પ્લેક્સની ઉપર આવેલું છે, જે પૃથ્વી પરનો સૌથી મોટો જાણીતો મેગ્મા બોડી છે. આ સંકુલમાં ઘણા મોટા જ્વાળામુખી અને કેલ્ડેરાનો સમાવેશ થાય છે જેણે છેલ્લા કેટલાક મિલિયન વર્ષોમાં મોટા પાયે વિસ્ફોટો કર્યા છે. ઉતુરુન્કુ ખાતેની પ્રવૃત્તિ આ મેગ્મા બોડી સાથે સંકળાયેલી છે, પરંતુ તે મુખ્યત્વે હાઇડ્રોથર્મલ સિસ્ટમ દ્વારા સપાટી પર પ્રવાહી અને વાયુઓના પ્રવાહ સાથે જોડાયેલી છે.

સ્થાનિક સમુદાય માટે ખતરો નથી

ઉતુરુન્કુની આસપાસ રહેતા લોકો માટે, આ અભ્યાસ ખાતરી આપે છે કે જ્વાળામુખી તાત્કાલિક કોઈ ખતરો નથી. જોકે, વૈજ્ઞાનિકોએ સૂચવ્યું છે કે બોલિવિયામાં અન્ય સુષુપ્ત જ્વાળામુખીઓ પર નજર રાખવી જોઈએ, કારણ કે તેમાંના કેટલાક સક્રિય થઈ શકે છે.

કોર્નેલ યુનિવર્સિટીના ભૂ-ભૌતિકશાસ્ત્રી મેથ્યુ પ્રીચાર્ડના મતે, લોકો જ્વાળામુખી જુએ છે અને વિચારે છે કે જો તે ફાટવાનો નથી, તો અમને તેમાં રસ નથી. પરંતુ વાસ્તવમાં, સપાટી પર મૃત દેખાતા જ્વાળામુખી નીચે મૃત નથી. વૈજ્ઞાનિકોએ સૂચવ્યું છે કે આવી તકનીકોનો ઉપયોગ વિશ્વભરના 1,400 થી વધુ સંભવિત સક્રિય જ્વાળામુખી પર તેમના જોખમનું મૂલ્યાંકન કરવા અને સંભવિત સંસાધનો શોધવા માટે કરી શકાય છે.