મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર જ્ઞાનેશ કુમારે સ્વીડનની રાજધાની સ્ટોકહોમમાં ભારતમાં મતદાર યાદીમાં થતી ગેરરીતિઓ અને ચૂંટણી પંચની કાર્યશૈલી પર વિપક્ષ દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા પ્રશ્નોના જવાબ આપ્યા. ચૂંટણી શુદ્ધતા અને પારદર્શિતા પર આયોજિત આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદમાં જ્ઞાનેશ કુમારે કહ્યું કે ભારતમાં મતદાર યાદી તૈયાર કરવી એ વિશ્વના સૌથી મુશ્કેલ અને પારદર્શક કાર્યોમાંનું એક છે. તેમણે કહ્યું કે કાયદા અનુસાર દર વર્ષે સમીક્ષા દરમિયાન અને ચૂંટણી પહેલાં મતદાર યાદી માન્ય રાષ્ટ્રીય અને રાજ્ય સ્તરના પક્ષો સાથે શેર કરવામાં આવે છે.

સીઈસીએ કહ્યું કે 1960 થી માન્યતા પ્રાપ્ત રાજકીય પક્ષો સાથે મતદાર યાદી શેર કરવામાં આવી છે, જેમાં દાવાઓ, વાંધા અને અપીલની જોગવાઈ છે. કોંગ્રેસ સહિત વિપક્ષી પક્ષો દ્વારા ચૂંટણી પંચ પર ચૂંટણીમાં છેડછાડ કરવા માટે મતદાર ડેટામાં છેડછાડ કરવાનો આરોપ લગાવ્યા બાદ મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરની આ ટિપ્પણી આવી છે. ચૂંટણી પંચે આ આરોપોને વાહિયાત ગણાવ્યા છે. કાર્યક્રમને સંબોધતા જ્ઞાનેશ કુમારે કહ્યું કે મતદાર યાદી તૈયાર કરવી એ વિશ્વના સૌથી મુશ્કેલ અને પારદર્શક કાર્યોમાંનું એક છે, જે ચૂંટણી પ્રક્રિયાની ચોકસાઈ અને અખંડિતતાને મજબૂત બનાવે છે.

ચૂંટણી પંચના જણાવ્યા અનુસાર, મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનરે કહ્યું કે આ મજબૂત તંત્રે વર્ષોથી દેશભરમાં ચૂંટણી વિશ્વસનીયતા જાળવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. સીઈસીએ કહ્યું કે મતદાર યાદીમાં સુધારાની પ્રક્રિયામાં રાજકીય પક્ષોની ફરજિયાત હાજરીમાં મતદાર યાદી તૈયાર કરવી, ઈવીએમ તપાસવા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. મતદાન પછી, રાજકીય પક્ષોને મતદાન વિશે સંપૂર્ણ માહિતી આપવામાં આવે છે. તેમણે કહ્યું કે આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન, બે કરોડથી વધુ કર્મચારીઓ ચૂંટણી પંચ સાથે કામ કરે છે. આ દરમિયાન, દરેક કાર્ય માટે એક નિશ્ચિત નિયમ પ્રક્રિયા બનાવવામાં આવી છે.

વિશ્વના 50 થી વધુ દેશોના ચૂંટણી વ્યવસ્થાપન સંગઠનોને સંબોધતા તેમણે કહ્યું કે ભારતના 743 રાજકીય પક્ષોએ 2024 ની સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં ભાગ લીધો હતો. તેમાં 67 રાજ્ય સ્તરના પક્ષો અને અન્ય નોંધાયેલા પક્ષો સહિત છ રાષ્ટ્રીય પક્ષો શામેલ હતા. સીઈસી જ્ઞાનેશ કુમારે કહ્યું કે લોકસભા ચૂંટણીમાં 62 લાખ ઇલેક્ટ્રોનિક વોટિંગ મશીનનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. કુલ ૨૦૨૭૧ ઉમેદવારો મેદાનમાં હતા. આ પ્રક્રિયા ૬૫ વર્ષથી વધુ સમયથી સતત ચાલી રહી છે. રેકોર્ડ મુજબ, ૧૯૬૦ થી, મતદાર યાદી માન્યતા પ્રાપ્ત રાજકીય પક્ષો સાથે દાવાઓ, વાંધા અને અપીલની જોગવાઈ સાથે શેર કરવામાં આવી છે.

મુખ્ય ચૂંટણી કમિશનર જ્ઞાનેશ કુમારની આ ટિપ્પણીનો અર્થ બહુપક્ષીય છે. વિશ્વ પરિદૃશ્યમાં ભારતમાં લોકશાહીનો મજબૂત આધાર બની ગયેલી ચૂંટણી પ્રક્રિયાની વિશેષતા જણાવવાની સાથે, તે કોંગ્રેસ સહિત ઘણા વિપક્ષી પક્ષો દ્વારા ચૂંટણીમાં ગોટાળા કરવા માટે મતદાર ડેટા સાથે છેડછાડ કરવાના આરોપોનો સીધો અને સચોટ જવાબ પણ છે. અગાઉ અને હવે આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર, ચૂંટણી પંચે આ આરોપોને વાહિયાત ગણાવ્યા છે.