અમેરિકા અને ભારત એક નવા દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. આ સંદર્ભમાં, બંનેએ ટ્રેડ ઓફ રેફરન્સ (ટીઓઆર) ની જાહેરાત કરી છે. યુએસ ટ્રેડ રિપ્રેઝન્ટેટિવ જેમીસન ગ્રીરે આ વાતની પુષ્ટિ કરી છે.

દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર માટે ટ્રેડ ઓફ રેફરન્સનો ઉલ્લેખ કરતા, ગ્રીરે કહ્યું, મને જણાવતા આનંદ થાય છે કે યુએસટીઆર અને ભારતના વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયે પારસ્પરિક વેપાર ચર્ચા માટે એક રોડમેપ તૈયાર કર્યો છે. હવે તેને ફક્ત અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવી રહ્યું છે.

જેમીસન ગ્રીર કહે છે કે ભારત સાથેના વેપાર સંબંધોમાં પારસ્પરિકતાનો અભાવ છે. બંને દેશો વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર અમેરિકન માલ માટે નવા બજારો ખોલશે અને અમેરિકન કામદારોને થતા નુકસાનને અટકાવશે. આનાથી બંને દેશો વચ્ચેના વેપારમાં સંતુલન સ્થાપિત થશે.

આ જાહેરાત ઉપરાષ્ટ્રપતિ વાન્સ દ્વારા ગઈકાલે તેમની પત્ની ઉષા વાન્સ અને તેમના ત્રણ બાળકો સાથે ભારતની હાઇ-પ્રોફાઇલ રાજદ્વારી મુલાકાત પછી કરવામાં આવી હતી. ઉષા વાન્સ, જેમના માતાપિતા 1970ના દાયકામાં દક્ષિણ ભારતમાંથી સ્થળાંતરિત થયા હતા, તે યુએસ રાષ્ટ્રપતિ અથવા ઉપરાષ્ટ્રપતિના પ્રથમ હિન્દુ જીવનસાથી છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે અમેરિકાના ઉપરાષ્ટ્રપતિ જેડી વાન્સ ભારત આવ્યા છે. ગઈકાલે તેઓ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને પણ મળ્યા હતા. આ મુલાકાતની તસવીરો સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરતા તેમણે લખ્યું કે આજે સાંજે પ્રધાનમંત્રી મોદીને મળવું સન્માનની વાત હતી. તે એક મહાન નેતા છે, અને તે મારા પરિવાર પ્રત્યે અતિ દયાળુ રહ્યા હતા. રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના નેતૃત્વ હેઠળ, અમે અમારા બંને દેશો વચ્ચેની મિત્રતાને મજબૂત બનાવવા માટે કામ કરીશું.

જેમીસન ગ્રીરે પણ ઉપપ્રમુખ જેડી વાન્સના નિવેદન પર ખુશી વ્યક્ત કરી. તેમણે કહ્યું કે આનાથી ભારત-અમેરિકા કરાર મજબૂત થશે. ટ્રેડ ઓફ રેફરન્સ બંને દેશો વચ્ચે વાટાઘાટો માટે સ્પષ્ટ રોડમેપ પ્રદાન કરે છે. ફેબ્રુઆરી 2025 માં પીએમ મોદીની અમેરિકા મુલાકાત અને ટ્રમ્પ સાથેની તેમની મુલાકાત પછી આ કરાર શરૂ થયો હતો.

દ્વિપક્ષીય વેપાર કરાર એ બે દેશો વચ્ચે આયાત અને નિકાસ પર કરવામાં આવતો એક પ્રકારનો સોદો છે. આમાં ત્રીજા પક્ષ માટે કોઈ સ્થાન નથી. આ કરારનો ઉદ્દેશ્ય વેપાર અને રોકાણને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, જેના માટે બંને દેશો ટેરિફ, આયાત ક્વોટા, નિકાસ પ્રતિબંધો અને અન્ય વેપાર અવરોધો ઘટાડવા અથવા દૂર કરવા પર ભાર મૂકે છે.

ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર વાટાઘાટો એવા સમયે શરૂ થયા હતા જ્યારે રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે ભારત સહિત અનેક દેશો પર પારસ્પરિક ટેરિફની જાહેરાત કરી હતી. આ જ ક્રમમાં, 2 એપ્રિલ, 2025 થી ભારત પર 26 ટકા ટેરિફ લાદવાનો હતો, પરંતુ ટ્રમ્પે પોતાનો નિર્ણય 90 દિવસ માટે મુલતવી રાખ્યો.

અમેરિકાએ ૫ એપ્રિલથી બેઝલાઇન ટેરિફ ઉપરાંત ૧૦ ટકા વધારાની ડ્યુટીની જાહેરાત કરી. તે જ સમયે, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, સેમિકન્ડક્ટર્સ, કોપર અને તેલ, ગેસ, કોલસો, એલએનજી જેવી ઉર્જા ચીજવસ્તુઓને તેના કાર્યક્ષેત્રની બહાર રાખવામાં આવી છે.

યુએસટીઆર ભારત અને અમેરિકા વચ્ચેના વેપાર અસંતુલનને દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. ૨૦૨૪માં ભારત-અમેરિકા વેપારમાં, અમેરિકાનો વેપાર ખાધ ૪૫.૭ બિલિયન ડોલર હતો, જે ૨૦૨૩ કરતાં ૫.૧ ટકા વધુ હતો. આ સમસ્યાઓનો સામનો કરવા માટે, નવી દ્વિપક્ષીય વેપાર નીતિ તૈયાર કરવામાં આવી રહી છે.