છેલ્લા બે દિવસથી આખી દુનિયામાં એક નવી ચર્ચા ચાલી રહી છે. અવકાશમાં પરમાણુ શસ્ત્રો. પરંતુ સવાલ એ થાય છે કે શું અવકાશમાં આવા શસ્ત્રો છે? શું વિશ્વના શક્તિશાળી દેશો પાસે એવા શસ્ત્રો છે, જેને અવકાશમાંથી લોન્ચ કરી શકાય? ચાલો જાણીએ કે શું સ્પેસ વેપનનો ઉપયોગ વાસ્તવમાં કોઈ દેશને નષ્ટ કરવા માટે થઈ શકે છે કે એવી કોઈ વસ્તુ છે જ નહિ.

અમેરિકા અને જાપાન જેવા દેશો ઈચ્છે છે કે અવકાશમાં પરમાણુ હથિયારોનો ઉપયોગ ન થવો જોઈએ. આઉટર સ્પેસ ટ્રીટી અંગે સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં મતદાન થયું. જેના તરફેણમાં 13 મત મળ્યા પરંતુ રશિયાએ વીટોનો ઉપયોગ કર્યો હતો. ચીન મતદાનમાં સામેલ નહોતું. હાલમાં રશિયા આ સાથે સહમત હોય તેવું લાગતું નથી. એવું માનવામાં આવે છે કે રશિયા એક એવો સેટેલાઇટ બનાવી રહ્યું છે જે પરમાણુ હથિયાર લઈને અવકાશમાં જઈ શકે છે.

સૌ પ્રથમ આપણે સમજીએ કે સ્પેસ વેપન એટલે શું?

સ્પેસ વેપન એટલે એવા શસ્ત્રો જેને અવકાશમાંથી ફાયર કરી શકાય. લક્ષ્ય પૃથ્વી પરની કોઈપણ જગ્યા અથવા દેશના ઉપગ્રહ અથવા અવકાશમાં સ્પેસ સ્ટેશન હોઈ શકે છે. આ પ્રકારના હથિયારથી બેલેસ્ટિક અને ક્રુઝ મિસાઈલને અવકાશમાંથી નષ્ટ કરી શકાય છે. અમેરિકા અને સોવિયત સંઘ વચ્ચે ચાલી રહેલા શીત યુદ્ધ દરમિયાન આવા શસ્ત્રોનો ઉલ્લેખ થયો હતો.

એવું કહેવાય છે કે તે સમયે આ બંને દેશોએ આવા હથિયારોની ડિઝાઇન બનાવી હતી. એવું પણ કહેવાય છે કે આ બંનેએ આવા હથિયારો પણ બનાવ્યા હતા. પરંતુ હજુ સુધી અવકાશમાં આવા કોઈ શસ્ત્રો તૈનાત કરવાના કોઈ સમાચાર કે માહિતી સત્તાવાર રીતે બહાર આવી નથી.

શું કોઈ દેશ પાસે આવા શસ્ત્રો છે?

અલ્માઝ સિક્રેટ મિલિટરી સ્પેસ સ્ટેશન સોવિયત યુનિયન દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. જેમાં 23 એમએમની ઓટોકેનન લગાવવામાં આવી હતી. જેથી તેના પરના હુમલા કે નિશાનને ખતમ કરી શકાય. અત્યાર સુધીના ઈતિહાસમાં આ એકમાત્ર હથિયાર છે જે અવકાશમાં તૈનાત કરવામાં આવ્યું હતું.

આ સિવાય સોવિયત સંઘે પોલીયસ નામનું સ્પેસ વેપન પ્લેટફોર્મ બનાવ્યું હતું, જે લેસર વેપન હતું. આ સિવાય તે સેલ્ફ ડિફેન્સ તોપથી સજ્જ હતી. જોકે, સોવિયેત સંઘે તેને અવકાશમાં તૈનાત કરી છે કે નહીં તે અંગે કોઈ ખુલાસો થયો નથી.

શું પરમાણુ શસ્ત્રો અવકાશમાં મોકલી શકાય?

આઉટર સ્પેસ ટ્રીટી, વિશ્વના શક્તિશાળી દેશો વચ્ચે 1967માં થયેલી અવકાશ સંબંધી સમજૂતી છે. જેમાં પ્રતિબંધ લાદવામાં આવ્યો છે કે રશિયા અને અમેરિકા સહિતના તમામ દેશોએ અવકાશમાં કોઈપણ પ્રકારના પરમાણુ શસ્ત્રો અથવા સામૂહિક વિનાશના શસ્ત્રો તૈનાત ન કરવા જોઈએ. જો અવકાશમાં પરમાણુ વિસ્ફોટ થાય છે, તો તે પૃથ્વી અથવા અહીં રહેતા મનુષ્યો અથવા પ્રાણીઓને સીધું નુકસાન કરતું નથી.

પૃથ્વીથી અવકાશમાં શસ્ત્રો

ભારત, અમેરિકા, ચીન અને રશિયા જેવા વિશ્વના ઘણા દેશો પાસે એન્ટી સેટેલાઇટ હથિયારો છે. એટલે કે પૃથ્વી પરથી જ મિસાઈલ છોડીને ઉપગ્રહોને મારીને અવકાશમાં નીચે લાવી શકાય છે. તેમના પર ઘણા ટેસ્ટ કરવામાં આવ્યા છે. આવા હથિયારોમાં વિસ્ફોટક અને કાઇનેટિક કિલનો ઉપયોગ થાય છે. કાઈનેટિક કિલ એટલે કોઈ પણ હથિયાર વગર મિસાઈલને સેટેલાઈટ વડે સીધી મારવી. આ કારણે સેટેલાઇટ તૂટીને વિખેરાઈ જાય છે.

 શું હાલમાં અવકાશમાં આવા શસ્ત્રો છે?

હાલમાં કોઈ દેશે અવકાશમાં પરમાણુ હથિયારો તૈનાત કર્યા નથી. આનો અર્થ એ થયો કે અવકાશમાં ફરતા 7500 થી વધુ ઉપગ્રહોમાં કોઈપણ પ્રકારના હથિયારો નથી. જે દેશો કે કંપનીઓના ઉપગ્રહો અવકાશમાં ફરે છે તેનો ઉપયોગ રાષ્ટ્રીય, સ્થાનિક કે આંતરરાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે થઈ રહ્યો છે.

પરમાણુ રિએક્ટર અવકાશમાં મોકલવામાં આવ્યા હતા

અમેરિકાએ 1965માં અવકાશમાં પ્રાયોગિક પરમાણુ રિએક્ટર લોન્ચ કર્યું હતું. રશિયાએ 1967 અને 1988 વચ્ચે ઉપગ્રહો પર ઓછામાં ઓછા 34 પરમાણુ રિએક્ટર લોન્ચ કર્યા. આના દ્વારા ઉપગ્રહોને ઉર્જા મળે છે. જો કે, કોઈપણ દેશ તેનો હથિયાર તરીકે ઉપયોગ કરી શકે છે. તે પણ સીધો જ સેટેલાઇટને જમીન પર છોડીને.