કેન્દ્ર કેન્યા, દક્ષિણ આફ્રિકા અને બોત્સ્વાના સાથે ચિત્તાઓની આગામી બેચને મધ્યપ્રદેશમાં સ્થાનાંતરિત કરવા માટે વાટાઘાટો કરી રહ્યું હોવા છતાં ચિત્તા પ્રોજેક્ટ સ્ટીયરિંગ કમિટીએ કુનો રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનમાંથી કેટલાક ચિત્તાઓને ગાંધી સાગર વન્યજીવન અભયારણ્યમાં સ્થાનાંતરિત કરવાની મંજૂરી આપી હોવાનું જાણવા મળેલ છે.
જોકે, સ્ટીયરિંગ કમિટીએ સલાહ આપી હતી કે ભલે તે એક જ રાજ્યમાં છે છતાં ચિત્તાઓને ગાંધી સાગરમાં સ્થાનાંતરિત કરવાનું કામ કાળજીપૂર્વક હાથ ધરવું જોઈએ. તેમજ જ્યારે તેમને રસ્તા દ્વારા સ્થળાંતર કરતી વખતે ગરમી જેવા તણાવ પરિબળોને ધ્યાનમાં લેવા જોઈએ. કેમ કે ગાંધી સાગર કુનોથી લગભગ 300 કિલોમીટર દૂર છે.
ગયા અઠવાડિયે એક બેઠકમાં લેવાયેલો આ નિર્ણય પૂરતા શિકારની ઉપલબ્ધતા અને સ્પધર્ત્મિક સહ-શિકારી ચિત્તાઓની હાજરી અંગે ચિંતાઓ વચ્ચે પણ આવ્યો છે.
માહિતીથી વાકેફ એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે ચચર્િ કરવામાં આવી હતી અને સંમતિ આપવામાં આવી હતી કે થોડા ચિત્તાઓને ટૂંક સમયમાં ગાંધી સાગરમાં ખસેડવામાં આવી શકે છે.
ગાંધી સાગર વન્યજીવન અભયારણ્યને ચિત્તાઓના લાંબા ગાળાના સંરક્ષણ માટે એક મહત્વપૂર્ણ કડી તરીકે ચિહ્નિત કરવામાં આવ્યું છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાનમાં ફેલાયેલા કુનો-ગાંધી સાગર લેન્ડસ્કેપમાં 60-70 ચિત્તાઓની મેટાપોપ્યુલેશન સ્થાપિત કરવાનો છે.
છેલ્લા એક વર્ષથી, મધ્યપ્રદેશ વન વિભાગ ચિત્તાઓના પરિચય માટે ગાંધી સાગરને તૈયાર કરી રહ્યું છે. જોકે તે આફ્રિકન ચિત્તાઓના આગામી જૂથનું ઘર બનવાનું હતું, ભારત અને આફ્રિકન રાષ્ટ્રો વચ્ચેની વાતચીત હજુ સુધી પૂર્ણ થઈ નથી.
પ્રથમ તબક્કામાં, અભયારણ્યના પશ્ચિમ ભાગમાં ચાર-પાંચ ચિત્તાઓને વાડવાળા વિસ્તારમાં છોડવાની યોજના છે. બે જંગલી બિલાડીઓ વચ્ચે સંઘર્ષ અટકાવવા માટે 64 ચોરસ કિલોમીટરનો વિસ્તાર ઘેરી લેવામાં આવ્યો છે અને ચિત્તાઓને બહાર ખસેડવામાં આવ્યા છે. ગાંધી સાગરમાં ખસેડવામાં આવનારા ચિત્તા કુનોના જંગલમાં છોડવામાં આવેલા હશે કે પછી વાડમાં રહેલા ચિત્તા હશે તે હજુ નક્કી થયું નથી. કુનોના 26 ચિત્તામાંથી 17 જંગલમાં છે અને નવ વાડમાં છે.
ગાંધી સાગરમાં શિકારની અછત ચિંતાનો વિષય છે અને સ્ટીયરિંગ કમિટીએ મધ્યપ્રદેશના અન્ય જંગલોમાંથી ચિતલ લાવીને શિકારનો આધાર વધારવાના ચાલુ પ્રયાસો પર ચચર્િ કરી. શિકારના સ્થળ પર સંવર્ધન માટે, ગાંધી સાગરમાં શાકાહારી પ્રાણીઓ છે. મધ્યપ્રદેશ વન વિભાગના મુખ્ય વન સંરક્ષક સુભરરંજન સેને જણાવ્યું હતું ગાંધી સાગર વન્યજીવન અભયારણ્યમાં શિકારનો વધારો એક ચાલુ પ્રક્રિયા રહી છે. અમારી પાસે શિકારના આધારમાં ચિંકારા, ચૌસિંગા, નીલગાય અને
ચિતલ છે.
સ્ટીયરિંગ કમિટીએ વન વિભાગ દ્વારા ભાડે રાખેલા ડ્રાઇવરએ ચિત્તા અને તેના બચ્ચાને પાણી પીવડાવવાના વીડિયો ક્લિપ દ્વારા ઉભા થયેલા તાજેતરના વિવાદની પણ ચચર્િ કરી હોવાનું જાણવા મળે છે. નારાજગી વ્યક્ત કરતા, સભ્યોએ રાજ્ય વન વિભાગને ચિત્તાઓ સાથેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓ અંગે માનક સંચાલન પ્રક્રિયાઓનું પાલન સુનિશ્ચિત કરવાની સલાહ આપી.
સમિતિએ નોંધ્યું કે આ ઘટના તાલીમના અભાવને પ્રતિબિંબિત કરે છે અને રાજ્ય અધિકારીઓને સંવેદનશીલતાના પ્રયાસો અને ’ચિત્તા મિત્ર’, પાયાના વન્યજીવન સ્વયંસેવકોની સંડોવણી વધારવા જણાવ્યું હતું. સમિતિએ અધિકારીઓને ઉનાળાના ચરમસીમા દરમિયાન પૂરતો પાણી પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા પણ કહ્યું હતું.