નિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન (યુપીએસસી) સિવિલ સર્વિસીસ પરીક્ષા માટે ઉમેદવારોની ઉંમર 40 વર્ષથી વધુ હોવી જોઈએ અને યુપીએસસી પ્રયાસો પણ ઓછા હોવા જોઈએ. ભારતીય રિઝર્વ બેંકના ભૂતપૂર્વ ગવર્નર દુવ્વુરી સુબ્બારાવનું આ સૂચન આજકાલ ચર્ચામાં છે. તેમણે યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસીસ પરીક્ષાના વર્તમાન પાત્રતા માળખાની ટીકા કરી છે.

ડી. સુબ્બારાવ માને છે કે હાલમાં યુપીએસસી સિવિલ સર્વિસીસમાં જવા માટે જે ઉમેદવારોને તક આપવામાં આવે છે તેમની ઉંમર 21 થી 32 વર્ષની વચ્ચે હોય છે. આ ઉંમરે, યુવાનો પર પરીક્ષા પાસ કરવાનું દબાણ તેમજ પરિવારની ઇચ્છાઓ હોય છે. યુવાનોના માનસિક દબાણ તરફ ઈશારો કરતા તેમણે કહ્યું કે આના કારણે તેઓ વારંવાર નિષ્ફળતાનો સામનો કરે છે. તેમણે દલીલ કરી હતી કે બે કે ત્રણ અસફળ પ્રયાસો પછી યુવાન ઉમેદવારો આપમેળે પીછેહઠ કરશે તેવી અપેક્ષા રાખવી યોગ્ય નથી, ભલે તેઓ સિવિલ સર્વિસીસ માટે યોગ્ય ન હોય.

આખરે, તેઓ 'ડૂબી ગયેલા ખર્ચની ભ્રમણા'નો શિકાર બને છે અને વિચારે છે કે 'મેં ઘણો સમય, પૈસા અને મહેનત લગાવી છે. જો હું હવે હાર માનીશ, તો બધું બરબાદ થઈ જશે. કદાચ હું આ વખતે સફળ થઈશ', તેમણે આપેલા ઇન્ટરવ્યુમાં કહ્યું, તેઓ કહે છે કે ઘણા ઉમેદવારો મુશ્કેલીઓ છતાં અશક્ય લક્ષ્યોનો પીછો કરે છે અને એવા વર્ષો બગાડે છે જેમાં તેઓ ઘણું બધું પ્રાપ્ત કરી શકતા હતા. 1970ના દાયકાના તેમના અનુભવને ટાંકીને ડી. સુબ્બારાવે કહ્યું કે, તે સમયે ફક્ત બે પ્રયાસોની મંજૂરી આપવામાં આવતી હતી.

સુબ્બારાવ કહે છે કે સિવિલ સર્વિસીસ પરીક્ષામાં છ પ્રયાસો સુધીની મંજૂરી આપવી યોગ્ય નથી. તેમનું માનવું છે કે આટલી બધી તકો આપવાથી ઉમેદવાર તેમની વાસ્તવિક ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરવાને બદલે પરીક્ષા તકનીકમાં પારંગત બને છે. આ પસંદગી પ્રક્રિયામાં ભૂલો તરફ દોરી શકે છે, જેમ કે પ્રકાર એક ભૂલ: ખોટો ઉમેદવાર પસંદ થાય છે, પ્રકાર બે ભૂલ: લાયક ઉમેદવાર પસંદ થતો નથી. આથી, તેઓ સૂચન કરે છે કે પસંદગી પ્રક્રિયા વધુ ન્યાયી અને યોગ્યતા આધારિત બને તે માટે પ્રયાસોની સંખ્યા ઘટાડીને ત્રણ કરવી જોઈએ.

સુબ્બારાવ કહે છે કે, યુવા ઉમેદવારોમાં ઘણીવાર વાસ્તવિક દુનિયાનો અનુભવ અને શાસનની બાહ્ય સમજનો અભાવ હોય છે. 40-42 વર્ષના અનુભવી લોકો આ ખાલી જગ્યા ભરી શકે છે. તેમનો અનુભવ સિવિલ સેવાને વધુ સુસંગત અને ઉપયોગી બનાવશે અને શાસનમાં સંવેદનશીલતા અને કાળજી વધારશે.

જોકે, તેઓ ઇચ્છે છે કે યુવાન અને અનુભવી બંને લોકો સિવિલ સેવામાં જોડાય, જેથી વહીવટમાં ઉત્સાહ અને અનુભવનું સંતુલન રહે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે યુવાનોની ભરતી બંધ ન કરવી જોઈએ કારણ કે યુવાન ઉમેદવારો તેમની સાથે જુસ્સો, ઉત્સાહ, નવી વિચારસરણી અને નવી ઉર્જા લાવે છે. આથી, હાલની યુવા ભરતી પ્રક્રિયા પણ ચાલુ રાખવી જોઈએ. જેથી સિવિલ સેવામાં નવી અને જૂની પેઢીનું સંતુલન રહે. તેમણે સૂચન કર્યું કે મહત્તમ પ્રયાસોની સંખ્યા ત્રણ અને ઉચ્ચતમ ઉંમર 27 વર્ષ રાખીને યોગ્ય સંતુલન બનાવી શકાય.

સુબ્બારાવે કહ્યું કે ૫૦ વર્ષ પહેલાં તેમણે સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા આપી ત્યારથી તેમાં ઘણો સુધારો થયો છે. પરંતુ તેમાં હજુ પણ વધુ સુધારો કરવાની જરૂર છે. તેમનું કહેવું છે કે સુધારાઓ દ્વારા, સિવિલ સર્વિસને વધુ અસરકારક બનાવી શકાય છે જેથી તે દેશની જરૂરિયાતોને વધુ સારી રીતે પૂર્ણ કરી શકે.