જયારે પણ દેશમાં શિક્ષણની સ્થિતિ સુધારવાની વાત કરવામાં આવે છે ત્યારે તેના પર ખર્ચ વધારવાની સૂચના આપવામાં આવે છે, જોકે છેલ્લા ઘણા દાયકાઓથી તેમાં કોઈ સુધારો દેખાતો નથી. મોટાભાગના વિકસિત દેશોની સરખામણીમાં ભારતનો શિક્ષણ પરનો ખર્ચ સૌથી ઓછો છે. કન્ફેડરેશન ઓફ ઈન્ડિયન ઈન્ડસ્ટ્રી (સીઆઈઆઈ) માને છે કે ભારતમાં શિક્ષણ ખર્ચને જીડીપીના છ ટકા સુધી વધારવાની તાત્કાલિક જર છે.
(સીઆઈઆઈ) દ્રારા હાથ ધરવામાં આવેલા તાજેતરના અભ્યાસમાં નારાજગી વ્યકત કરવામાં આવી છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષેામાં શિક્ષણ પર રોકાણ ત્રણ ટકાથી ઓછા સ્તરે રહ્યું છે. ભારતનો શિક્ષણ ખર્ચ છેલ્લા છ વર્ષમાં જીડીપીના ૨.૭ ટકા અને ૨.૯ ટકાની વચ્ચે સ્થિર રહ્યો છે. (સીઆઈઆઈ) માને છે કે વૈશ્વિક ધોરણોને પૂર્ણ કરવા માટે દેશમાં શિક્ષણમાં રોકાણ તાત્કાલિક વધારવું જોઈએ.
ભારત, ઓસ્ટ્રેલિયા, ચીન, ઇન્ડોનેશિયા, સ્વીડન, થાઇલેન્ડ, યુકે અને યુએસએનો આ (સીઆઈઆઈ) રિપોર્ટ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. તે આઠ વિકસિત અને ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓમાં શિક્ષણ પ્રણાલીનું વિગતવાર વિશ્લેષણ પ્રદાન કરે છે. રિપોર્ટમાં ૨૦૧૮ થી ૨૦૨૩ સુધીના વિવિધ દેશોમાં શિક્ષણ પરના ખર્ચની ચોક્કસ પેટર્ન જાહેર કરવામાં આવી છે.
શિક્ષણ પર ભારતનો ખર્ચ તેની રાષ્ટ્ર્રીય વ્યૂહરચના માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. વૈશ્વિક માપદંડોની સરખામણીમાં ભારતના શિક્ષણ ખર્ચને ૨.૭ થી ૨.૯ ટકા પર સ્થિર રાખવું એ આપણી નબળાઈ દર્શાવે છે. યારે વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાઓ આના પર જીડીપીના પાંચથી સાત ટકા ખર્ચ કરી રહી છે.
યારે મોટાભાગના દેશોએ પ્રાથમિક નોંધણીમાં વૈશ્વિક લયાંકો હાંસલ કર્યા છે, ગૌણ સ્તરે થોડો તફાવત છે, ત્યારે ભારતમાં માધ્યમિક સ્તરે નોંધણી વિકસિત દેશોની તુલનામાં ઓછી છે. અહીં શિક્ષણમાં વિસ્તરણનો અવકાશ છે.
ભારતમાં માધ્યમિક શાળાઓમાં નોંધણીની સ્થિતિ ૭૯.૬ ટકા છે. યારે, વિકસિત અને વિકાસશીલ દેશો બ્રિટન (૧૦૦%), સ્વીડન (૧૦૦%), યુએસએ (૯૮%), ચીન (૯૨%), ઓસ્ટ્રેલિયા (૯૦%), ઈન્ડોનેશિયા (૮૨%) અને થાઈલેન્ડ (૮૦%)ની સ્થિતિ ઘણી સારી છે.
શિક્ષણ પર ભારતનો ખર્ચ તેની રાષ્ટ્ર્રીય વ્યૂહરચના માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. વૈશ્વિક માપદંડોની સરખામણીમાં ભારતના શિક્ષણ ખર્ચને ૨.૭ થી ૨.૯ ટકા પર સ્થિર રાખવો એ આપણી નબળાઈ દર્શાવે છે. યારે વિકસિત અર્થવ્યવસ્થાઓ આના પર જીડીપીના પાંચથી સાત ટકા ખર્ચ કરી રહી છે