આ વર્ષે ભારતમાં ચોમાસાનું આગમન વહેલું થયું છે. સામાન્ય રીતે 1 જૂનની આસપાસ કેરળમાં દસ્તક આપતું ચોમાસું આ વખતે 24 મેના રોજ જ પહોંચી ગયું છે, જે નિર્ધારિત સમય કરતાં 8 દિવસ વહેલું છે. આવું છેલ્લે 2009માં જોવા મળ્યું હતું. હવામાન વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, હવે જુલાઈ સુધીમાં ચોમાસું સમગ્ર દેશમાં ફેલાઈ જશે. ઉત્તર ભારતમાં સામાન્ય રીતે 20-25 જૂન સુધીમાં ચોમાસું પહોંચે છે.

ચોમાસું શું છે અને તે કેવી રીતે આવે છે?
'મૌસિમ' શબ્દ પરથી ઉતરી આવેલો 'ચોમાસું' શબ્દ. ચોમાસું શબ્દ અરબી ભાષાના શબ્દ 'મૌસિમ' પરથી ઉતરી આવ્યો છે, જેનો અર્થ 'ઋતુ' અથવા 'હવામાન' થાય છે. પોર્ટુગીઝમાં તેને 'માંસૈઓ' કહેવાય છે. ચોમાસાને 'રિવર્સલ ઓફ વિન્ડ' તરીકે પણ ઓળખી શકાય છે. તે એક ખાસ પ્રકારની આબોહવાકીય ઘટના છે, જેમાં પવનો ઓછામાં ઓછા 120 ડિગ્રી અથવા સંપૂર્ણ 180 ડિગ્રી સુધી પોતાની દિશા બદલી નાખે છે.

હિંદ મહાસાગરથી આવતી ભેજવાળી હવાઓ
ચોમાસાની શરૂઆત ત્યારે થાય છે જ્યારે દક્ષિણ-પશ્ચિમ પવનો, જેને ચોમાસાના પવનો કહેવાય છે, હિંદ મહાસાગરથી ભારત તરફ આગળ વધે છે. આ પવનો પોતાની સાથે ભેજવાળા વાદળો લાવે છે, જે પર્વતો અને મેદાનો પર વરસાદ વરસાવે છે. આ પવનો એટલા શક્તિશાળી હોય છે કે તેઓ સમગ્ર ભારતીય ઉપખંડમાં વરસાદની પેટર્ન નક્કી કરે છે. તેની ગતિ અને તાકાત સમુદ્રની સપાટી કેટલી ગરમ છે અને પવનોની દિશા કેવી છે તેના પર નિર્ભર કરે છે.

ચોમાસું ક્યારે આવવાનું છે તે કેવી રીતે જાણી શકાય?
હવામાન વિભાગ ચોમાસાની જાહેરાત કરતા પહેલા કેટલાક નિર્ધારિત માપદંડોની ચકાસણી કરે છે:

વરસાદની માત્રા: કેરળ અને તેની આસપાસના વિસ્તારમાં 14 નિર્ધારિત હવામાન કેન્દ્રોમાંથી ઓછામાં ઓછા 60% પર સતત બે દિવસ સુધી 2.5 મિલીમીટર અથવા તેનાથી વધુ વરસાદ થવો જોઈએ.

પવનની ગતિ: પશ્ચિમી પવનો 15-20 ઝડપે ફૂંકાવા જોઈએ.

OLR સ્તર: એક ખાસ વિસ્તારમાં આઉટગોઇંગ લોન્ગવેવ રેડિયેશન (OLR) નું સ્તર 200 W/m² થી ઓછું હોવું જોઈએ.